Dyson küreleri, bir yıldızı büsbütün çevreleyen ve tüm gücünü yakalayabilen mega yapılardır. Pekala bu yapılar nasıl çalışır? Gelecekte insanlık bu düzeye ulaşabilir mi? Biz de bu yazımızda bu husustan bahsediyoruz.
Kaynak: https://www.sciencefocus.com/space/dy…
Dyson küresi tam olarak nedir?
Dyson küresi, yıldız nükleer fırınlarının gücünden yararlanmak için tasarlanmış varsayımsal, devasa bir mekanik mega yapıdır. Temel fikir, yıldızın radyan gücünü dönüştürecek, depolayacak yahut öteki bir formda kullanacak bir yapının yıldızın etrafında inşa edilmesidir. Bu tesisler, hem gelecekteki insan uygarlığının hem de muhtemelen kozmosun öteki yerlerindeki gelişmiş yabancı uygarlıkların muazzam güç gereksinimlerini karşılamanın en muhtemel, gerekli ve ekonomik yolu olarak kabul ediliyor.
Dyson kürelerini kim, ne vakit teorize etti?
Dyson küresi kavramı, 1960 yılında yabancı uygarlıkları tespit etme usulleriyle ilgili kısa bir bilimsel makalede bu fikri tartışan fizikçi Freeman Dyson’ın (1923-2020) ismini almıştır. Lakin Dyson, İngiliz muharrir Olaf Stapledon’ın çok beğenilen bilim kurgu romanı Star Maker’dan (1937) ilham aldığını itiraf etmiştir. Star Maker’da Stapledon, cihandaki yıldızları çevreleyen ve ‘yıldız gücünün akıllı kullanımına odaklanan’ ışık tuzaklarından oluşan yapılar olarak Dyson kürelerini tanımladı. O vakitten beri birçok bilim insanı Dyson küresi kavramını, ekseriyetle Dünya Dışı Zeka Araştırması (SETI) çalışmasının bir modülü olarak yine gözden geçirdi.
Dyson küreleri nasıl çalışır?
Dyson küresinin ana emeli, konut sahibi yıldız tarafından salınan devasa enerjiyi kullanmaktır. Bunu yapmak için aslında temel teknolojiye ‘güneş pilleri’ biçiminde sahibiz. Bu piller, fotonların elektronları atomlardan çıkardığı ve böylelikle bir materyal içinde elektrik akımı ile sonuçlanan bir yük ayrımı yarattığı ‘fotovoltaik etki’ ismi verilen bir süreç kullanır. Dyson küreleri, biçimleri ne olursa olsun, güç üretimi için bu süreci (veya gelecekte çok daha gelişmiş bir versiyonunu) kullanacaktır. Birtakım araştırmacılar, bu gücün bir tıp kablosuz teknoloji tarafından yakındaki uygarlığa, muhtemelen konut sahibi yıldızın yörüngesindeki yaşanabilir bir gezegene aktarılabileceğini öngörüyor.
Henüz, Dyson kürelerinin yahut gibisi bir şeyin Cihanın rastgele bir yerinde var olduğuna dair bir ispat yok.
Şimdilik bilim insanları, bu düzeyde konseptlerin ‘yapılabilir’ olup olmadığı konusunda bir şeyler söyleyebiliyorlar. Birinci olarak, bu tıp bir teknoloji şu anda Dünya sakinleri için mümkün olanın çok ötesinde olsa da, bu yapıların üretiminde bilinen aşılmaz maniler yoktur. Kâfi teşvik, kaynak ve teknolojik ilerleme göz önüne alındığında, Dyson küreleri katiyetle mümkündür. Kimi araştırmacılar insanların önümüzdeki 100 yıl içinde bu türlü bir uğraşa girişebileceğini kestirim ederken, kimi öbür araştırmacılar bunun çılgınca optimist bir kestirim olduğunu tez ediyor.
Gökbilimciler kozmosta kaç tane Dyson küresinin gizlenmiş olabileceğine dair kimi hudutlar koydular.
Bunu yapmak için, bu yapıların etraflarındaki yıldızların ortaya çıkan yıldız ışığını nasıl etkileyeceği konusunda birtakım varsayımlar yapılır. Örneğin birden fazla tasarım, mesken sahibi yıldızın ışığının bir kısmını engelleyerek optik parlaklıklarında bir düşüşe neden olur. Kızılötesi radyasyon olarak yayılan atık ısıya da neden olabilirler. Binlerce yıldızın ışığında bu cins eksiklikleri yahut fazlalıkları dikkatle inceleyen bir iddia, 10 bin kadar yıldızın Dünya’nın yaklaşık 16 bin ışıkyılı yarıçapında Dyson kürelerine konut sahipliği yapabileceğini öne sürüyor.
Dyson küreleri bilimkurguda nasıl tasvir edilmiştir?
Bilim kurgu müellifleri çoklukla bir Dyson küresini, bir yıldızı büsbütün çevreleyen katı bir yapı olarak tasavvur etmişlerdir; bu, Dyson tarafından öne sürülen orjinal fikir değildir ve aslında en az muhtemel tahlil olarak kabul edilir. Lakin halka gibisi yapılar ve uydu sürüleri de kurgusal evrenlerde ortaya çıkmıştır. Dyson kürelerini yahut benzeri kavramları içeren birtakım değerli romanlar ortasında Fritz Leiber’in The Wanderer (1964), Larry Niven’ın Ringworld (1970) ve Stephen Baxter’ın The Time Ships (1995) yapıtları vardır. Televizyonda ise, Star Trek: The Next Generation, ‘Relics’ (1992) isimli kısımda bir Dyson küresine yer verilmiştir.
Dyson küreleri uzaydan gelen ‘garip’ sinyallerden sorumlu olabilirler mi?
Uzaydan gelen birçok ‘garip’ yahut açıklanamayan sinyal vardır, fakat şu anda bunlardan hiçbiri Dyson küreleri ile açıklanabilir şeyler değildir. Birkaç yıl evvel ‘Tabby’nin Yıldızı’ olarak bilinen bir yıldız, Dyson küresini düşündüren rastgele parlaklık düşüşleri gösterdi, lakin daha fazla müşahede, bu durumun sorumlusunun yıldızın etrafında dönen toz bulutlarının olduğunu ortaya çıkardı.
Dyson küresi nasıl inşa edilir?
Bir mümkünlük, isminden da anlaşılacağı üzere bir yıldızın etrafında global bir çerçevenin inşasını içerir. Yıldızın yerçekimi ve radyasyon basıncının tesirlerini denetim etmek için, bu türlü bir yapının muhtemelen hem esnek olması hem de pozisyonunu değiştirecek bir itme sistemine sahip olması gerekir. Fakat kimi araştırmacılar, bu cins global yapılarda stabiliteyi müdafaanın mümkün olmayabileceğini öne sürüyorlar. Dyson küreleri, küre halinde olmak zorunda da değiller. Kimi kavramlar, yıldıza nazaran hareketsiz kalan halka yapılarını ve ağır yörüngeli uydu sürülerini öngörmekte. Mühendisler, bu yapıların uzaydaki robot sürüleri tarafından uzaktan inşa edilebileceğini ve inşaat materyallerinin karasal gezegenlerin (Merkür gibi) parçalanmasıyla elde edilebileceğini öne sürüyorlar. Milyarlarca yıldızın gücünden yararlanan galaksi büyüklüğündeki ‘akıllı toz’ bulutları üzere Dyson yapılarının öbür daha egzotik biçimleri de öne sürülmüştür.
Siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
