Her ülkenin para ünitesi kıymetlidir. Dünyada 2000’li yıllarında başında bu mevzuda büyük bir değişim yaşanmıştı. Dünyanın önde gelen ekonomilerinin olduğu Avrupa’da ülkeler birebir para ünitesini kullanmaya başladılar. Euro, birinci etapta avro muydu, öyro muydu diye telaffuzuyla kafaları karıştırırken, aslen kullanıldığı ülkelerde de birtakım ekonomik dengesizliklere neden oldu. Nasıl olmasın ünlü Alman Markı, Fransız Frangı, Yunan Drahmisi falan tarih olunca, enflasyonlar, emisyonlar, para siyasetleri birbirine girdi. Girdi derken, Avrupa sonuçta istikrar temeldir lakin sahiden iç içe girdi. Pekala, Türkiye’de TL yerine euro kullanılsa ne olurdu?
Euro, AB’nin para ünitesi.
90’ların ortasında kabul edilip, 99’da ilan edilen euro, 2002 yılında piyasada yerini almıştı. 20 yaşında olan para ünitesi, dünyada ABD Doları’nın tahtını da kısa müddette sarsmıştı. Son periyotta çekişmeli bir rekabet halinde olurken, bugünlerde euro/dolar paritesi dengeyi koruyan 1 sonu etrafında hareket ediyor.
TL de bu sona nazaran konumlanıyor. Pozisyon derken sayısal olarak. Euro/TL, Türkiye için değerli de bir kaynak olurken, son yıllarda üstünlük Rusya tarafına geçse de bilhassa turizmde hala Avrupalılar ve gurbetçi vatandaşlar değerli bir pozisyonda olduğundan bugünlerde 18,76’da bulunan kurun seyri dikkat çekiyor.
Burada da AB ve Euro Bölgesi enflasyonları bulunuyor.
ec.europa.eu
Kısaca Avrupa Birliği üyesi (EU) ülkelerin ve Euro kullanan ülkelerin (EA) enflasyon oranları mevcut.
Bu oranlar ülkeler bazında değişirken, birinci euro kullanılmaya başlandığı periyotta ekonomik kriterlerinde sorun olan ülkelerde sarsıntılar yaratırken, sonrasında 2008 global finans kriziyle sorunu göze batırdı.
AB ülkeleri içinde olup, bu parayı kullanmayanlar oluğu üzere, AB üyesi olmayıp da euro kullanan ülkeler de var.
Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan gibi AB üyesi olmadan antlaşmalarla euro kullananlar, Karadağ, Kosova üzere antlaşmadan kullananlar var.
Bir de kullanmayanlar var ki en başta İngiltere’de gelir mesela esasen sonradan da AB’den çıktı. AB’de olup ekonomik kriterleri karşılayamadıkları için euro kullanmayan ülkeler içinde Bulgaristan, Hırvatistan, Macaristan, Polonya, Romanya bulunuyor.
Çek Cumhuriyeti, bu mevzuda biraz ortada hem halk istemiyor hem de parasının kıymetini kaybetmek istemiyor üzere bir durum var.
Kendi isteğiyle euro kullanmayan da Danimarka ve İsveç bulunuyor. Bu iki ülkenin de monarşi ile yönetiliyor olması da dikkat çekiyor.
Gelelim Türkiye’ye!
Euro/TL son 1 yılda süratli bir değişim yaşadı. AB’de enflasyon her ne kadar 40-50 yılın doruğunda olsa da bizde durum biraz daha ileride olduğundan kur, 2021 yıl başında 9,07 düzeylerindeyken, 19,44 ile 17 Aralık’ta doruğunu görerek, an prestijiyle 18,76 düzeyinde bulunuyor.
Peki Türkiye’de euro kullanılsa ne olur?
Euroya geçmek ekonomiyi düzeltir mi?
Öncelikle bu türlü bir bilgi bulunmuyor. Zati denetiminizden çıkan bir durum var ortada.
Para basımı (emisyon) ya da faiz değişimleri sizin inisiyatifinizden çıkıyor ve Avrupa Merkez Bankası ECB’nin denetimine geçiyor. Bölgede bu mevzuda nispeten teoriler ve demokrasi işlediğinden ülkemiz için değişik bir tablo oluşuyor.
Fiyat istikrarı demek bildiğiniz üzere enflasyon demek olunca enflasyon da yıl sonunda maaş artırımı demek 😎.
İyi yanı 10 yıl boyunca diş macunu, ekmek ya da akaryakıtı birebir fiyat seviyelerinde alacağınız ve konut alırken 20-30 yıl sabit ödemeli faizi düşük kredi kullanabileceğiniz olurken, başka yanı da 10 yıl boyunca maaşınız da birebir düzeylerde kalacak demek oluyor.
Son periyotta TL’deki paha kaybından yola çıkarsak taban fiyatın 5.500 TL’den 293 Euro’ya gerileme durumu maaşınızın yıllarca 200-300 euro düzeyinde kalması demek de olabilir.
200-300 euro maaşla, ülkedeki fiyatların düzeyini düşünürsek alım gücü stabil olsa da birinci etapta değişebilir tabi. Yunanistan bunu 2000’lerin başında yaşarken, bizde de durum benzeyebilir.
Bir kilo un bizde 12 TL desek 0,64 euro ediyor, Yunanistan’da 0,94 euro.
5 litrelik yağ bizde 156,90 TL’den 8,38 euro ederken, Yunanistan’da 13,99 euro ve patatesin kilosu bizde 9,99 TL yani 0,53 euro lakin Yunanistan’da 0,75 euro oluyor. Kaynak: Lidl
Diğer yandan da piyasalarda çılgın fiyat değişimleri olmaz bu da bizim üzere risk algısı yüksek bir toplumda yan gelirleri etkilemesi demek oluyor.
Tabi bunlar Avrupa’da da son 1 yılda değişen oynaklıklarda olsa da öncesindeki 40-50 yıl durum stabildi.
Zaten Türkiye’nin bu türlü bir isteği olmazken, Avrupa’nın bir daveti görülmüyor.
Tüm bunları TikTok’ta sadeceenesklips çok hoş anlatıyor. Dilerseniz buradan da izleyebilirsiniz. 👇
