Antik Mısır’ın Lanetli Firavunu Tutankhamun’un Sırlarla Dolu Mezarında Keşfedilen Gizemli Hazineler

3000 yıl kadar kumların altında gizli kalmış merdivenlerden indiklerinde Carter ve grubunu enfes hazinelerle dolu bir mezar karşıladı; hem de bu mezar lanetli firavun Tutankhamun’a aitti! Pekala bu mezarın içinde ne üzere eserler bulundu? Gelin bir arada bakalım…

twitter.com

İlk bakışta bu demir hançerin pek de gösterişli olmadığını düşünebilirsiniz lakin aslında çok değişik bir özelliği var; Tutankhamun, demir ve çeliğin çıkarılıp işlenmeye başladığı Demir Çağı’ndan birkaç yüzyıl öncesinde çoktan ölmüştü! Yani firavunun yaşadığı periyotta demir şimdi keşfedilmemişti.

Arkeolog Howard Carter’ın keşfini kaleme alan gazeteci Tom Muller’ın bahsettiği teorilerden birinde, hançeri yabancı bir hükümdarın ‘tanrılardan gelen armağan’ ve iktidar alameti diye nitelendirerek Tutankhamun’a sunduğu söyleniyor. Ayrıyeten demir hançerin yanı sıra, som altından yapılma ve epey süslü bir kılıfı olan öteki bir hançer de Tutankhamun’un uyluğunun üstüne yerleştirilmişti.

Abanoz ve sedir ağacından yapılma küçük bir sandığın içinde; altın kaplamalı bir leopar başı, Tutankhamun’un daima göğsüne yakın taşıdığı söylenen değneği ve zincirli gürzü üzere değer biçilmez nesnelerin yanında duran ve sıradanlığıyla dikkat çeken ketenden yapılma bir eşarp bulundu. Arkeologlar katlı olarak duran eşarbı çözdüklerinde birkaç adet altın yüzükle karşılaşmışlardı; pekala sıradan bir eşarba sarılmış bu yüzükler nereden gelmiş olabilirdi?

Mueller, Tutankhamun’un mezarının büsbütün yağmalanmış olan öbür firavunların mezarlarına kıyasla yalnızca küçük hırsızlıklara maruz kaldığını belirtiyor. Keten eşarba sarılmış altın yüzükler de aslında bir hırsızlık teşebbüsünün delili olabilir. Örneğin; gardiyanlar tarafından yakalanan hırsızların korkup çalıntı yüzükleri çabukla sandığa gizlemiş ve kaçmış olma ihtimalleri epey yüksek. Yani bu eşarp 3200 yıl boyunca mühürlü kalmak üzere hırsızlar tarafından geride bırakılan bir modül sıradan kumaştan ibaret.

commons.wikimedia.org

Firavun Tutankhamun’un ‘senet’ ismi verilen bu masa oyununu epey sevdiği söyleniyor, hakikaten mezarında tıpkı oyundan dört set bulunmuş. Damaya benzeyen bu oyunun kuralları hakkında tarihçiler bir mutlaklığa ulaşmış değil lakin oyunun temelinde zar ve çubukların atılmasıyla ilerletilen taşlar var.

Mueller’in söylediğine nazaran senet oyununun mevt rabbi Anubis’e karşı da oynandığına dair ispatlar var. Yani bu oyun Mısırlılar için yalnızca bir talih değil tıpkı vakitte da bir yazgı oyunuydu.

Tutankhamun hükümdarlığı yalnızca 10 yıl kadar sürmüş olan unutulmaya yüz tutmuş bir firavun. Carter’ın keşfiyle, geride varis bırakmamış olan Tutankhamun’un iki kızı olduğu ve vücutlarının firavunun mezarına gömüldükleri ortaya çıktı. 12 yaşında evlendiği eşi Ankhesenamun iki kız evlat doğurmuş ve çocuklar ne yazık ki daha bebekken ölmüştü.

Bu tabutlarda 25 ila 37 haftalık oldukları varsayım edilen mumyalanmış iki bebeğin kalıntıları keşfedilirken kızların mevt sebebinin ise ne olduğu hala bilinmiyor. Ayrıyeten firavunun büyükannesinin bir tutam saçı da aile yadigarı olarak mezarda koruma edilmişti.

Mueller, Tutankhamun’un mezarının birçok meyyit beşerle dolu olduğunu ancak Mısırlıların vefata olan bakış açısı sayesinde vefatın kendisinin bile adeta bir sanat olarak görüldüğünü belirtiyor. Hakikaten firavunun yalnızca mezarı bile adeta bir müze.

Mezarın çeşitli kalıntılarla dolu olan giriş salonlarından birinde Carter’ın ‘mezarın en hoş sanatsal yapıtlarından biri’ olarak betimlediği süslü bir tahta sandık bulundu. Sandığın içinde altın pullarla bezenmiş ketenden kumaş, kaymaktaşından yapılma bir kafalık ve bir çift farklı sandalet vardı.

Ayakkabının tabanlarını özel kılan şey, Mısır’ın klâsik düşmanlarının tasvirlerinin buraya işlenmiş olmasıydı. Bu elbette ki bilerek yapılmış zira böylece Tutankhamun sandaletleri her giydiğinde düşmanlarının suretlerinin üzerinde yürümüş oluyordu. 😄

Mısır uygarlığının doğuşundan beri bir gelenek olan sadık hizmetkarların ölen hükümdarlarıyla birlikte gömülmesi doğal olarak Tutankhamun’a has değil. Mısırlıların ahiret inancına nazaran bu hizmetkarlar öbür dünyada da efendilerine sadakatle hizmet edebilmek için canlarını feda ediyorlardı.

Normalde bir mezara ortalama iki üç tane ushabti konulmasına karşın Tutankhamun’un mezarında bulunan heykelciklerin sayısı yüzlerceydi! Toplamda 413 tane olan bu ushabtiler, çini ve göz alıcı camsı çömlekler üzere çeşitli malzemelerden yapılmıştı ve kimilerine bakırdan çatallar, çapalar ve mızraklar tutturulmuştu. Bu sayede firavun öbür dünyada da ağır işlerini yapan hizmetkarlara sahip olmuş olacaktı.

Mısır firavununun mezarında yalnızca altından yapılma hazineler yoktu; 19 yaşında vefat eden genç firavunun birtakım giysileri de beraberinde mezara konulmuştu. Bu antik kıyafetler ortasında 100 tane sandalet, 12 tane tunik, 28 tane eldiven, 25 baş örtüsü, 4 çorap ve 145 tane de üçgen biçiminde dikilmiş hem erkekler hem de bayanlar tarafından kullanılan iç çamaşırı vardı.

Ayrıca firavunun iç çamaşırları çok da sıradan halkın giydiklerine benzemiyordu. Dokumacılık tarihçileri, sıradan Mısırlıların iç çamaşırlarının her üç santimetrede 37 ila 60 ilmek ile örülürken Tutankhamun’un iç çamaşırlarının 200 ilmek ile örüldüğünü ve bunun da kumaşı ipek kadar yumuşak kıldığını söylüyor.

Mumyalama sırasında akciğerler, karaciğer, bağırsaklar ve mide mumyalayıcılar tarafından ihtimamla çıkartılıp, mumyalanıp ‘kanopik kavanoz’ ismi verilen kaplara konuluyordu. Tutankhamun’un organlarının saklandığı kaplar ise bütün mezardaki en süper objelerdendi. Kavanozlar Carter ve grubu tarafından; altın varaklarla süslenmiş hoş bir ahşap mezar tapınağında, kaymaktaşından yapılmış bir sandığın içinde bulundu.

www.maxpixel.net

Altın tapınağı gördüğünde Mueller’i büyüleyen şey ise genç firavunun organlarını koruyan dört mevt tanrıçasının heykeli olmuştu. Üzerlerine tam oturmuş elbiseleri ve doğal görünüşleriyle Isıs, Nephthys, Neith ve Selket figürlerini gören Mueller şöyle bir yorum yapıyor, ‘İşte göz kamaştırıcı dört tanrıça burada ezelden beri firavunun iç organlarını gözetiyor.’

Carter için mezarda buldukları 5000 kadar nesne içinde en çarpıcı olanı Tutankhamun’un kendisiydi, yani mumyalanmış bedeni! Tüm grup ona ulaşmak için yavaşça ve titizlikle birçok tabutla mabedi elleriyle açmışlardı. Bunlardan birincisi kutu formunda ve her biri başkasından biraz daha küçük olan dört tane altın mabetti; en sondaki mabedin içinde ise ağır bir lahit vardı. Grup lahidi açtıklarında üç tane tabutla karşılaşmıştı.

Karşılaştıkları asıl dudak uçuklatan şey ise 134 kilogram tartısında som altından yapılmış, sembolik hale gelen kanca ve zincirli gürzün de iliştirildiği ve yeniden Osiris’in tasvir edildiği üçüncü tabut oldu. Titreyen ellerle tabutu açan Carter, Tutankhamun’un o meşhur cenaze maskesiyle göz göze geldi.

‘Muhtemelen en uygun bilinen ve dünyaca tanınmış arkeolojik eser Tutankhamun’un altın maskesidir.’ diyor Mueller. Bizce de bu yanlışsız bir tespit, ne de olsa firavun deyince herkesin aklında canlanan şey aslında bu maske diyebiliriz. 

Siz de Tutankhamun’nun mezarında bulunan bu harika yapıtlardan etkilendiyseniz niyetlerinizi bizimle paylaşmayı unutmayın, haydi yorumlara! 👇