Klostrofobi bir telaş bozukluğudur. Klostrofobi belirtileri çoklukla çocukluk yahut ergenlik devrinde ortaya çıkar. Halk ortasında kapalı alanda kalma korkusu olarak isimlendirilen klostrofobik bireyler asansör, uçaklar, mağaralar, kilitli odalar bodrum katlar üzere kapalı alanlardan ve kısıtlanmalardan korkar. Birçok farklı durum yahut his klostrofobiyi tetikleyebilir. Birtakım durumları sadece düşünmek bile tetikleyici olabilir.
Klostrofobi, toplumda bilinen ismiyle kapalı alan kaygısıdır.
Kişinin asansör, penceresiz oda, tren, tünel, uçak üzere kapalı alanlarda dehşete neden olan bir çeşit tasa bozukluğudur.
Genellikle, klostrofobinin iki değerli semptomu olan kısıtlama korkusu ve boğulma korkusu üzerinden durulur.
Klostrofobikler bir bölgeye kısıtlandığı vakit, boğulma korkusu yaşar ve sonları içinde hava eksikliği olabileceğine inanırlar.
Klostrofobisi olan kimi beşerler, kapalı bir alanda sadece hafif telaşla reaksiyon verirken, kimileri şiddetli tasa yaşar yahut panik atak geçirir.
Birçok durum, klostrofobik bir bireyde tasa yahut panik atak başlangıcını tetikleyebilir. Spesifik tetikleyiciler bireyden bireye değişir fakat genel olarak her türlü kapalı yahut dar alan bireyde kaygıya neden olabilir.
Klostrofobi üzere belli fobiler, muhakkak beyin bölgelerinin çok aktivasyonu ile alakalıdır.
Kişiden şahsa farklılık gösteren klostrofobinin kesin nedenleri muhakkak değildir. Fakat belli fobilerin ve bilhassa klostrofobinin nedenleri hakkında birkaç teori mevcuttur.
Psikiyatrlar çocukluk çağı travması üzere çevresel faktörlerin klostrofobinin gelişimine katkıda bulunabileceğine inanmaktadır.
Örneğin çocukluk çağında cezalandırma nedeniyle ya da farklı nedenlerle çocuğu kapalı bir odada kilitlemek, ilerleyen yıllarda klostrofobinin gelişmesine neden olabilir.
Yakın uzay ve uzak uzay beyin tarafından farklı algılanır.
Vücuda yakın yahut yaklaşan objelere cevap veren makul nöronlar vardır. Birden fazla insan, yakın uzay objelerini görüntülerken sola yanlışsız küçük bir algı önyargısına sahiptir. Önyargı uzak alanlar için sağa kayar. Ara arttıkça soldan sağa kayma suratı, yakın uzayın algılanan boyutu için bir belirteç olarak kullanılabilir.
Klostrofobi, ‘kişisel alan’ olarak düşünebilen yakın uzaydaki algısal farklılıklardan da kaynaklanabilir.
2011 yılında yapılan bir araştırma, daha geniş yakın alanlara sahip şahıslarda daha şiddetli klostrofobi görüldüğü saptanmıştı.
Klostrofobiye yol açan genetik bir neden de olabilir.
Nitekim 2013 yılında yapılan bir araştırmada, klostrofobisi olan bireylerde GPM6A genindeki bir mutasyonun daha sık olduğu saptanmıştır.
Klostrofobi belirtileri anksiyete bozukluğu belirtileriyle örtüşür.
Klostrofobi yaygın olarak görülen kalp çarpıntısı, titreme ve nefes almada zahmet üzere belirtileriyle fizyolojik sıkıntılara yol açabilir. Klostrofobinin en yaygın tecrübesi, denetimi kaybetme hissi yahut endişesidir.
Panik ataklar, klostrofobisi olan bireylerde yaygın formda görülebilir.
Panik atak semptomlar ekseriyetle ikaz vermeden ortaya çıkar. Şiddetli halde klostrofobisi olan bireyler asansöre binme uçağa binme üzere durumlardan kaçınmak isteyeceğinden bu şahısların günlük ömür kaliteleri bu durumdan olumsuz halde etkilenir.
Şiddetli klostrofobisi olan şahıslar aşağıdaki üzere ruhsal semptomlar da yaşayabilir:
-
Kontrolü kaybetme korkusu
-
Bayılma korkusu
-
Şiddetli kaygı duyguları
-
Ölme korkusu
Klostrofobiyi teşhis etmek için hekim belirtilere ve kişinin geçmişini değerlendirmeye yönelik sorular soracaktır.
Bu sorular; toplumsal anksiyete bozukluğu, travma sonrası gerilim bozukluğu yahut panik bozukluğu üzere ilgili bozuklukları tanımlamaya yardımcı olabilir.
Doktorun sorabileceği sorulardan kimileri aşağıdaki örnektekilere benzeri biçimde olabilir:
-
Kapalı bir yere girerken çıkışların nerede olduğunu tespit etmeye çalışıyor musun?
-
Sinema, tiyatro salonları üzere kapalı yerlerde çıkış kapılarının yakınında mı oturmak istiyorsun?
-
Kapalı bir yerde şayet çıkış kapıları kapalı ise gergin hissediyor musun?
-
Yoğun trafikte araç kullanmaktan kaçınıyor musun?
-
Mümkün olduğunda ulaşımda metrolardan kaçınıyor musun?
-
Asansör kullanabiliyor musun?
Klostrofobi için fizikî yahut laboratuvar testleri mevcut değildir.
Doktor klostrofobi ölçeği, klostrofobi anketi üzere standart değerlendirmeler ve anketler uygulayabilir. Tabip, klostrofobi teşhisi için DSM-5 standartlarını karşıladığını saptamalıdır.
Uygun bir tedavi metodu ile klostrofobi yahut öbür fobilerin üstesinden gelmek mümkündür.
Nitekim klostrofobi, öteki anksiyete bozuklukları üzere tedavi edilebilir bir durumdur. Klostrofobi tedavi usulleri ortasında psikoterapi, ilaç tedavisi, maruz kalma terapisi, sanal gerçeklik ve alternatif terapiler yer alır.
Klostrofobi, kişinin kendi kendine kapalı alanda kalması ile yani kaygısının üzerine giderek çözebileceği bir durum değildir.
Bununla birlikte klostrofobik bireylerin bu durumdan kurtulmaları maksadı ile etrafındaki bireyler tarafından kapalı alanlarda tek başına bırakılması hakikat bir yaklaşım olmamaktadır. Bu durum tam tersine daha olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir.
Bilişsel davranışçı terapi, klostrofobinin ve öbür spesifik fobilerin ve anksiyete bozukluklarının merkezi bir tedavisidir.
2001’de yapılan bir randomize denetimli çalışma, beş seanslık bilişsel davranışçı terapinin klostrofobi semptomlarını klinik olarak güzelleştirmede tesirli olduğu saptandı.
Bilişsel davranışçı terapiye ek olarak, ilaç tedavisi de klostrofobi için bir tedavi seçeneğidir.
Yeni bir ilaca başlamadan evvel, muhtemel etkileşimleri belirlemek ve önlemek için mevcut kullanılan ilaçlar vitaminler ve destekler doktora bildirilmelidir.
Maruz kalma terapisi, klostrofobi üzere muhakkak fobiler için yaygın bir tedavidir.
Maruziyet tekniği, bir öbür ismiyle maruziyet terapisiyle hasta kademeli olarak fobik uyarana maruz bırakılır. Kelam konusu teknikte hastada en faydalı başa çıkma maharetlerini geliştirmeyi içeren sistematik duyarsızlaştırma amaçlanır.
Sanal gerçeklik, klostrofobi için maruz kalma terapisine katılmanın öteki bir yoludur.
VR, bir klostrofobi durumunu simüle etmek için bilgisayar tarafından oluşturulan bir ortamı kullanmayı içerir. Sanal gerçeklik inançlı olduğu için yararlıdır, tedavi senaryoları klinisyen tarafından kolay kolay denetim edilir.
Klostrofobiyi direktörün yolları nelerdir?
-
Derin nefes egzersizleri
-
Kaygıyı azaltmaya yardımcı olabilen yollardan biri de görünen, duyulan, dokunulan, koklanabilen ve tadılan şeylere odaklanmak yani beş duyunun kullanılmasıdır.
-
Sakinleştirici bir iç konuşma da tasayı azaltmada işe yarayabilir.
