Hemingway’den Charles Dickens’a Romanlarıyla Dünyayı Etkileyen Muharrirlerin Hayatlarından Uyarlanan Sinemalar

Pat Murphy’nin yönettiği ve başrollerini Ewan McGregor ve Susan Lynch’in paylaştığı Nora, ünlü muharrir James Joyce’un karısı Nora Barnacle’ın güç ve sorunlu hayatına odaklanıyor. Müellif, 1904 yılında Nora Barnacle ile tanışıyor. Sinemada karısına duyduğu kıskançlık, hırs ve onun için yaptığı fedakârlık üçgeninde tutkulu aşkı anlatılıyor. Şizofreni hastası Joyce, karısına son derece sadıktır lakin ağır hisleri münasebetlerini uygunca karmaşık bir hale getirir.

Yönetmen koltuğunda Stephen Daldry’nin yer aldığı ve Nicole Kidman, Julianne Moore, Meryl Streep üzere güçlü isimlerin yer aldığı sinemanın öyküsü, muharrir Virginia Woolf’un hayatından ve başyapıtı sayılan Mrs.Dalloway’den yola çıkar. 1923 yılında Woolf’un başlattığı öykü farklı bayanların 1951 ve 2001 yıllarına bizi götürüyor. Bir cümle ne kadar yaşar, bir roman kaç sefer tekrar edebilir sorularına yanıtlar veriliyor: Sonsuza kadar. Sinema, feminist ideolojinin önde gelen muharrirlerinden Virginia Woolf’un iç dünyasına ve onu intihara sürükleyen fikirlere farklı stilde yaklaşıyor.

Michael Hoffman’ın yönettiği ve Christopher Plummer’ın başrolünde olduğu sinema, dünyaca ünlü Rus müellif Tolstoy’un ömrünün sonlarına gerçek hayatını mevzu alır. Sinemada Tolstoy akımı olarak bilinen ve maddiyattan uzaklaşmayı, manevi pahalara öncelik vermeyi prensip edinen hareketin doğuşu anlatılır. Fakat muharririn hayat arkadaşı ve ilham perisi olan karısının maddi hırs ve korkuları bu dengeyi değiştirir. Aşkın Son Mevsimi sinemasını Tolstoy’un maddi telaşlar ve manevi bedeller ortasında sorgulama yaptığı İnsan ne ile Yaşar? isimli yapıtının beyazperdeye yansıması olarak da kıymetlendirmek mümkündür.

Biket İlhan’ın yönettiği sinema, şair Nâzım Hikmet’in 1941 yılından sonra Bursa Hapishanesi’nde geçirdiği devri anlatır. Muharrir. komünizm propagandası nedeniyle mahpusa mahkûm edilmiştir. Şöhretini duyan hapishanedeki mahkûmlar onun şiirinden ve ressamlığından ilham alırlar. Lakin Nâzım Hikmet’in aklı karısı Piraye’dedir. Sinemada savaş yıllarının getirdiği sefalet, muharririn karısından haber alamaması ve öteki bir bayan olan Münevver de sinema bahsidir. Sinemanın ismi, Nazım Hikmet’in ‘Mavi Gözlü Dev, Minnacık Bayan ve Hanımelleri’ isimli şiirinden gelir.

İtalya imali dramatik sinemanın direktörü Michael Radford’dur. Sinema, Şilili şair Pablo Neruda’nın hayatından yola çıkar. Fransız aktör Philippe Noiret’nin şair Pablo Neruda’yı canlandırdığı sinemada, siyasi fikirlerinden ötürü İtalya’da bir adada sürgünde olan şaire bisikletiyle mektuplarını taşıyan sade bir postacının yavaş yavaş şiiri sevmeye başlaması ve şairle ortalarında gelişen sıcak dostluk anlatılır. Postacı, köyün hoşu Beatrice’i etkilemek için şairane bir kimlik edinmek ister. Sinemada postacıyı Massimo Troisi bu sineması tamamlayabilmek için kıymetli bir kalp ameliyatını erteledi ve maalesef sinema tamamlanır tamamlanmaz da bir kalp krizi geçirerek hayata veda etti. Öldüğünde 41 yaşındaydı ve sinemanın yakaladığı başarıyı göremedi.

Yönetmenliğini Steven Soderbergh’in yaptığı 1991 üretimi bir gizem-gerilim sineması Franz Kafka’nın hayatına dayanıyor. Görünüşte biyografik bir sinemaya benzeyen ancak daha çok Kafka’nın başına gelen kurgusal bir kıssayı Kafkaesk üslupta mevzu ediniyor. Jeremy Irons’ın canlandırdığı Kafka, 1919 yılının Prag’ında bildiğimiz müellif kimliğinin dışında bir sigortacı olarak karşımıza çıkıyor ve akıllara çabucak müellifin unutulmaz yapıtı Joseph K. geliyor. Lakin kurgu bununla da hudutlu kalmıyor ve müellifin Dava, Şato ve Dönüşüm’e yapıtlarına gönderme yapıyor. Sinemada sigortacı Kafka, iş arkadaşlarından birinin öldürülmesi üzerine harekete geçer ve cinayetin gizemi peşinde koşarken kendini bir yeraltı kümesinin karşısında bulur.

Ralph Fiennes’in yönettiği ve oynadığı sinema, Charles Dickens ve Nelly Ternan ortasında 1870’teki vefatına kadar on üç yıl süren zımnî aşk münasebetini husus alıyor. 18 yaşındaki İngiliz aktris Ellen ‘Nelly’ Ternan aldığı bir sahnede 45 yaşındaki Charles Dickens tarafından fark edilir. Edebi fikirlerini ve tutkusunu karısıyla paylaşamadığı için hayal kırıklığına uğrayan Dickens, vaktini Nelly ile geçirir. Sinemada hayatını sahnede geçiren genç bir bayanın müellifi hayatının merkezine aldıkça nasıl silindiği gözler önüne serilir. Dickens’ın tutkusu, Ternan’ı aşk ve hırs uğruna hapseder ve bayan görünmez bir kahraman olarak satırlarda kalır. Ayrıyeten sinema, Viktorya İngiltere’sinin toplumsal bağlantıları, cinsiyet rolleri ve toplum dokusunu yansıtması bakımından tarihi bir belgesel tadında devir sineması olarak karşımıza çıkar.

Julian Jarrold tarafından yönetilen  biyografik romantik drama sinemasında çok okunan İngiliz müellif Jane Austen’in erken ömrünü ve Thomas Langlois Lefroy’a olan sonsuz aşkını anlatıyor. Austen’ı Amerikalı aktris Anne Hathaway canlandırırken aşık olduğu adamı İskoç aktör James McAvoy oynuyor. Jane, yoksul bir ailede büyümüştür ve 18. yüzyılın İngiltere’sinde bir bayan için tek kurtuluş yolu varlıklı bir adamla evlilik yapmaktır. Sinemada Austen’ın bunu reddederek avukat bir adama aşık olması ve tutkulu aşklarını edebiyat dünyasına taşıması işleniyor.

Christine Jeffs’in yönettiği ve Gwyneth Paltrow’un oynadığı İngiliz biyografik drama sinemasında önde gelen şairler olan Sylvia Plath ve Ted Hughes ortasındaki gerçek hayattaki romantizme dayanan bir kıssa anlatılıyor. Sinemada müellifin iç dünyasını ve mevt kararını alana dek fikirleri takip ediliyor. Ayrıyeten kocası Ted Hughes’u da mercek altına alan sinemada evliliğe, yazarlığa ve kadınlığa Sylvia’nın gözünden bakarken bir erkek olarak Hughes’un, muharriri nasıl etkilediği gözler önüne seriliyor.

Richard Attenborough’un yönettiği filmde Ernest Hemingway’in gençlik yıllarında savaşla uğraş ederken aşkla tanışmasını anlatılır. Hemingway’in sonraki vakitlerde Amerikan edebiyatının mihenk taşlarını oluşturacak yapıtların çıkış noktasını lisana getirir. Amerikalı müellif Ernest Hemingway 1. Dünya Savaşı’nda bir ambulans sürücüsü olarak çalışmıştır ve savaşta insanları gözlemleme fırsatı bulmuştur. Sinema bu tarafta başarılı müellifin kendi hayatı ile paralel bir biçimde ilerler.

Henry King’in direktörlüğü yaptığı sinema, ünlü yazar F. Scott Fitzgerald ile Sheilah Graham’ın bağını bahis alır. Sinemada hayatının sonlarına gerçek, F. Scott Fitzgerald’ın hasta karısının tımarhane masraflarını karşılayabilmek için Hollywood stüdyolarına senaryo yazarken bir yandan da alkolizmle de çaba ettiği anlatılıyor. Ayrıyeten sinemada Graham ile tanışan müellifin dedikodu köşe müellifliği yaptığı ele alınıyor.

Ilan Duran Cohen tarafından yönetilen Fransız imali sinema, ikisi de dünyaca ünlü müellif olan Jean-Paul Sartre ve Simone de Beauvoir’ın Sorbonne’daki üniversite yıllarını bahis alır. 1924 yılında Simone de Beauvoir, Sorbonne Üniversitesi’nde ideoloji okumaya hazırlanan parlak ancak içine kapanık bir genç kızdır. Yalnızca üniversite arkadaşı Jean-Paul Sartre onun yeteneğini ve zekasını fark eder. Bu ortada De Beauvoir da onun biseksüelliğini araştırır.

Vincent Sherman tarafından yönetilen ve ransız-İspanyol-İtalyan memleketler arası ortak üretim biyografik sineması olan Cervantes, Don Kişot’un müellifi Miguel de Cervantes’in erken hayatını ele alır. Renkli olarak çekilen sinemada Cervantes’in bir fahişeyle münasebeti ve bir Türk tarafından tutsak edilmesi mevzuları işlenir.

Dome Karukoski tarafından yönetilen ve İngiliz-Amerikan biyografik drama sineması olan Tolkien, Hobbit ve Yüzüklerin Efendisi serisinin muharriri İngiliz profesör J. R. R. Tolkien’in erken hayatı ve kıymetli akademik çalışmalarını husus alır. Sinemada Tolkien’ın yetim kaldığı çocukluk periyodundan itibaren hayatı ve arkadaşlık ve aşkı keşfetme kıssası anlatılırken başka yandan da 1. Dünya Savaşı periyodunda yaşadıklarına değiniliyor.

Yönetmenliğini Jan Troell’in yaptığı sinemada Açlık kitabıyla tanınan Norveçli ünlü muharrir Knut Hamsun ve eşi Marie Hamsun’un  ulusal bir kahramanken 2. Dünya Savaşı sırasında Norveç’i işgal eden Nazi Almanya’sını destekledikten sonra hainlikle suçlanan muharririn hayatını husus alır.