Tarihte Birçok Kültürün Mesken Sahibi Olan ve İki Devlete Başşehirlik Yapmış Ankara Hakkında Farklı Bilgiler

Antik yazar Stephanos Byzantinos’un yazdıklarına nazaran Ankara kentini Galatlar kurmuştur. Grekçedeki ismi Ankypa, Latince ismi is Ancyra’dır. Kentin isminin manası gemi çapası demektir. Milattan evvel 300’lü yıllarda Galatlar, Pontos Hükümdarı Mithradates ile birlikte Ptolemaioslar’a karşı Karadeniz kıyılarında savaşmıştır. Pontus Hükümdarı savaşı kazanınca Galatlara ikram olarak gemi çapası verir ve şimdiki Ankara bölgesini savaş ganimeti olarak armağan eder. Buraya yerleşen Galatlar bölgenin ismini Ancyra koyarlar.

Ankara kenti, Helenistik devirde Galat uzunluklarından Tektosagların başşehri, Roma periyodunda taşra örgütlerinin başşehri, Bizans devrinde hükümdarların konakladığı değerli bir kent, Osmanlı devrinde Anadolu Eyaleti’nin merkezi ve son olarak Türkiye Cumhuriyeti’nin de başşehri olmuştur.

Ankara’nın geçmişi tarih öncesi vakitlere dayanıyor. Kent insanoğlunun yerleşik hayata geçtiği devirlerde kurulmuş. Arkeolojik hafriyatlar, Ankara’da Hititlerin, Friglerin, Lidyalıların ve Galatların yaşamış olduklarını gösteriyor. Bilhassa Çorum’da bulunan ve  Boğazköy’de (Hattuşa) yapılan hafriyatlarda Ankara’ya dair pek çok Hitit yapıtı bulunmuş durumda. O denli ki kentin tarihi çok eskilere dayandığı için Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi,  1997 yılında yılın müzesi seçilmiştir.

Bir Eski Çağ efsanesine nazaran ise Ankara’yı büyük Frig Hükümdarı Midas kurmuştur. Günümüzde Ankara’nın kent merkezi Ulus’ta yapılan hafriyatlarda Friglerin oturduğuna dair kesin bilgiler elde edilmiştir. Midas hakkında hem krallık periyodu hem de vefatından sonrası için mitolojik birçok efsane vardır. Rivayete nazaran Kral Midas ömrü boyunca acılar çekmiş biridir; ta anne karnındayken bir hastalığı ortaya çıkmıştır. Asimetrik kulak yapısı vardır ve kulaklarının biri aşağıda biri üsttedir. Halkı, kulaklarını eşek kulaklarına benzettiği için eşek kulaklı kral olarak anılmıştır. Midas ayrıyeten eşek kulaklarıyla ya da ‘dokunduğu her şeyi altına çevirmesiyle’ ünlüdür. Bugün Midas’ın mezarının Ankara’nın Polatlı ilçesinin Yassıhöyük Köyü’ndedir.

Kimmer istilasından sonra Ankara Lidyalıların eline geçmiştir. Fakat Lidyalıların hakimiyetinde çok durmayıp Persliler tarafından alınmıştır. Ortadan 2 yüzyıl geçtikten sonra Büyük İskender Anadolu’daki Pers hakimiyetine son vermiştir.

Roma imparatoru Augustus’un Ankara’yı kesin olarak aldıktan sonra burası bir eyalet olmuş ve etrafında mabetler, pazaryerleri, yollar ve suyolları yapılmıştır. Günümüzde Roma İmparatorluğu’nun izlerini Ankara’da görebiliyoruz. Ankara’nın Altındağ ilçesinde bulunun Hacı Bayram Camii’nin çabucak bitişiğinde M.Ö. 20 yıllarında yapılan Augustus Tapınağı bulunmaktadır. Roma Periyodu yazılı kaynaklarına nazaran miladi yılların başlarında dünya nüfusu 250 milyon iken, Ankara’nın 100 bin nüfuslu görkemli bir imparatorluk kentidir.

Ankara kenti Roma İmparatorluğu’ndan sonra Bizans’ın egemenliğine girmiştir. 334-1073 yılları ortasında Bizans’ın elinde olan kent, Anadolu’da Hristiyanlığın değerli bir merkezi olmuştur. Kentte Hristiyanlık dinine ilişkin pek çok mabet vardır. Antik periyotta Ankara’da bir saray, senato binası, agora, bazilika, Zeus ve Asklepeion’a adanmış tapınak, kilise, rahibe manastırı vardır. Birden fazla yıkılmış olsa da bugün Anafartalar Caddesi ile Çıkrıkçılar Yokuşu ortasında Aziz Clemens ismine yapılmış Clemens Kilisesi Ankara’daki tek Bizans yapısı olarak hayatta kalmıştır. Ayrıyeten kentin en kıymetli yapısı Ankara Kalesi’nin altında II. Dünya Savaşı sırasında Almanlar tarafından yapılan 1200 kişilik büyük bir sığınak da bulunmuştur.

Selçuklu Sultanı Alparslan 1071 yılında Bizans ordularını Malazgirt’te mağlup edince Ankara’nın mukadderatı değişmiştir. Kent Türklerin eline geçmiş, Ankara Kalesi değerli bir askeri merkez haline gelmiş ve Ege limanları ile Mezopotamya toprakları ortasında kıymetli bir geçiş noktası olmuştur. Askeri özelliğinin yanı sıra bu devirde kent ilim, medrese ve dini mimari yapıtları ile donatılmıştır. Moğol istilaları sonucu Selçuklular zayıf düştüğünde bir müddet İlhanlılar kenti yönetse de 1354 yılında Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Paşa, kenti Osmanlı ülkesine katmıştır.

Hepimizin tarih derslerinden hatırlayacağı üzere Yıldırım Beyazıt bölümüne kadar değerli bir olay olmamıştır. 1402 yılında Timur Ankara’ya saldırana dek. Çubuk ilçesinde yapılan Ankara Savaşı’nda Beyazıt, Timur’a yenilince kentin mukadderatı de değişmiştir. Timur Ankara’dan ayrılınca Beyazıt’ın oğlu Mehmet Çelebi padişahlığını ilan etmiş ve tekrar Ankara’yı almıştır.

Osmanlı Devleti idaresinde Ankara bir eyalet haline gelmiştir ve uzun bir müddet işgal edilmeden korunaklı olan bir eyalet olmuştur. Balkan Savaşları sırasında pek çok Rumeli vilayeti kaybedilince devlet merkezinin İstanbul’da olması sakıncalı görülmüş ve merkezin Ankara’ya taşınması gerektiği düşünülmüştür. 1920 yılında Mustafa Kemal Paşa, Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümetinin merkezi Ankara olarak ilan etmiş ve 1923 tarihinde çıkarılan bir kanun ile Ankara, Türkiye Cumhuriyeti’nin başşehri olmuştur.

Ankara başşehir seçildiği yıllarda küçük, fakir ve çok az sayıda binası olan bir kentti. İstiklal Savaşı’nda ulusal uğraşın merkezi olan kent cumhuriyetin ilanından sonra  giderek büyümüş, yesyeni, büyük ve çağdaş bir görünüm kazanmıştır. Bilhassa siyasetin ve ticaretin kıymetli bir merkezi haline gelmiştir.

Ankara günümüzde siyaseti kadar tabiatı ve iklimiyle de isminden epeyce bahsettiren bir kenttir. Halk ortasında güneş ışığından ötürü farklı renkleri yansıtması sebebiyle ‘yanardöner çiçeği’ olarak bilinen endemik çiçek çeşidi yalnızca Ankara’nın Gölbaşı ilçesinde yetişmektedir.

Eski periyotlarda asker uğurlama, hacı karşılama ve uğurlama, gelin alayı geçidi üzere gelenekler 1222 yılında Selçuklular devrinde inşa edilen Ankara Akköprü’de yapılmaya başlanmıştır.

Anıtkabir Aslanlı Yol’daki 24 Aslan heykeli 24 Oğuz uzunluğunu simgelerken aslanların çift olması birlik ve bütünlüğü, kedi üzere yatmaları ise barışseverliği temsil eder.

Ortaya çıkış tarihi net olarak bilinmese deOrta Asya’ya kadar uzanan bir Türk geleneği olan seymenlik geleneği hala Ankara’da sürdürülmektedir. Eski Türk uzunluklarında göçebe kervanlarını koruyan silahlı birlik ve kolcu vazifesi olan seymenler, yerleşik hayata geçilmesiyle Anadolu’da köyden köye gelin almaya giden damat tarafının atlı, davullu, zurnalı delikanlı alayına dönüşmüştür.

Alman Bankası tarafından desteklenen ve Osmanlı Demiryolu İşletmesi tarafından yapılan Haydarpaşa – İzmit – Ankara – Arifiye – Adapazarı çizgisi Ankara’nın Ulus semtine 1892 yılında gelmiştir.

Ankara ismi Frigce ‘Ankas’ (kıvrıntı), Yunanca’da ‘ Ankos” (kayalık vadi, dar boğaz) ve Latincede ‘Ancus’ (çengel) ve Latincede yeniden Ankira (Ancyra-gemi çapası), Osmanlıca da Anguri (salatalık), daha sonra değişerek Engür, Engürü, (üzüm), Angora (Ankara’dan gelen kumaş) ve en son Ankara olarak değişmiştir.

Ankara’da Ahi örgütlenmesi kurulmuştur; kent ve etrafında dericilik, sof imali, tahıl üretimi ve bağcılık epey gelişmiştir. Anadolu Selçuklularının dağılması ve kentin Osmanlılara geçmesine kadar da iktisat idaresi Ahilerin elinde kalmış ve esnaf sayısı 2300’ü geçmiştir.

Gözleri farklı renkte ve beyaz tüylü olan Ankara kedisinin dünyaca ünlü bir kedi ırkıdır ve 18. yüzyılda Avrupa saraylarında bu kedilere çok sık rastlanmıştır. Fransız hükümdarlarının saraylarında Fars kedisi tanınan olana kadar çok sevilen bir kedi olmuştur.

Uzun ve yumuşak tüyleriyle tanınan Ankara tavşanı yani öteki ismiyle Angora tavşanı, Ankara’dan tüm dünyaya yayılmıştır. Tarih boyunca Galatların bir uzunluğu olan Tektosaglar, Frigler ve tıpkı devirde İngiliz denizcileri tarafından Fransa ve Birleşik Krallık’a götürülmüşlerdir. 1723 yılında Türkiye’de soyu tükense de yıllar sonra Almanya’da bir Türk vatandaşı tarafından Türkiye’ye yine getirilmiş ve  Kayseri’de bir çiftlikte tekrar üretilmeye başlanmıştır.

Türkiye’nin en uzun sokağının 2.7 km. uzunluğu ile Ankara’da bulunan Başçavuş Sokağı’dır.

Türkiye’nin ikinci büyük gölü olan Şereflikoçhisar’daki Tuz Gölü, Türkiye’nin tuz muhtaçlığının %40’nı karşılamaktadır.

Tarihi Latifeler, Hunlar ve Göktürkler devrine dayanan Mangala oyunu Ankara’nın Polatlı ilçesinde hala oynanıyor ve eğitmenlerce çocuklara öğretiliyor. Köçürme olarak da bilinen bu oyun Gaziantep, Şanlıurfa ve Hatay yörelerinde de oynanır.

Ankara’nın Beypazarı ilçesine has Beypazarı kurusu isminde bir kurabiyesi bulunur. Yılda 2 bin ton üretilen ve un, süt, tarçın ve tereyağından yapılan bu yiyecek yalnızca Beypazarı’nda üretilmektedir. En değerli özelliği üretildikten sonra dayanıklılığını 1 yıl koruyabilmesidir.

Ankara’da birinci resmi futbol maçı 26 Ekim 1922 yılında Talimgahgücü ve Anadolu Sanatkarangücü kadroları ortasında yapılmıştır ve Anadolu Sanatkarangücü 2-1 yenmiştir. Bu kadro ilerleyen vakitlerde Ankaragücü ismini almıştır.

1925 yılında açılan ve Türk siyasi hayatında kıymetli bir yere sahip olan Ulucanlar Cezaevi, 1925’den evvel ‘at yetiştirmek’ ve ‘silah deposu’ olarak kullanılıyordu.

Uzun ömür ve sonsuzluğun simgesi olan Gingko Biloba ağaçlarından biri de Ankara Gar’ındadır ve bu ağacın 80 yaşın üstünde olduğu varsayım edilmektedir. Çok güçlü bir ağaç olarak bilinen Gingko Biloba, Hiroşima’daki atom bombası patlamalarından kurtulan yegane bitkidir. Türkiye’deki örneği yaşayan fosil olarak bilinir.