Bir böceğin beyni, bize böcek zekası hakkında birçok şey söyleyebilir! Hatta tahminen de insan beyni hakkında bir iki şey de öğrenebiliriz. Neden mi? Bilim insanları böcek ve insan beyni ortasında birtakım benzerlikler buldu. Buyurun araştırmalara birlikte göz atalım!
Kaynak: https://www.discovermagazine.com/the-…
Araştırmacılar Joshua Raji ve Christopher Potter, meyve sinekleri ve sivrisineklerinin ortalama olarak yaklaşık iki yüz bin beyin hücresine sahip olduğunu keşfetti.
Bu hücreler, yüzde 10 ila 15 ortası bir oranda nöronal olmayan hücrelerdi.
İnsanlarda yaklaşık seksen altı milyar, farelerde ise yaklaşık on iki milyar nöron olduğu düşünülünce bu sayı pek fazla görünmemekte. Lakin bu küçük canlıları nöron sayıları ile yargılamaya kalkmayın!
Örneğin meyve sinekleri;
-
Acıyı hissedebilir.
-
İşleyen bir hafızaya sahiptir,
-
Gelecekle ilgili kestirimlerde bulunur.
-
Harekete geçmeden evvel düşünür.
2023’te milletlerarası bir takım, bir meyve sineği larvasının tüm “konektomunu” (beyin çapında bir sinaptik irtibat şeması yahut bağlantı) haritalandıran bir araştırma yayınladı.
Bu hayvan; küçük olduğu, nispeten karmaşık bir beyne ve güçlü bir davranış dağarcığına sahip olduğu için seçildi. Çalışmalar sonucunda meyve sineği larvasının nöronlarının birbirine bağlanma formunun hayli karmaşık olduğu bulundu.
Araştırmacılar, bu konektom* anlayışının meyve sinekleriyle birçok geni paylaşan insan beyinlerinin kontağına ışık tutmasına yardımcı olacağını ummakta.
Evrimsel sinirbilim uzmanı olan Frank Hirth ve meslektaşları, yıllardır nöral devrelerin nasıl oluştuğunu, bu nöral devrelerin böceklerde nasıl çalıştığını incelemekte.
‘Sinekler, yengeçler, fareler, beşerler; hepsi acıkıyor, uykuya gereksinim duyuyor ve sıcak ortam arıyor. Bu nedenle, bu davranışları düzenleyen misal bir sistem olması gerektiğini düşündük. Bu çeşitlerin, beyinlerinin boyut ve görünümlerindeki farklılıklara karşın benzerliklerin ne kadar derin olduğunu görünce şaşırdık.’
Hirth’in devam eden araştırmaları, böcek ve insan beyninin yapısal olarak çok farklı olmasına karşın davranışları denetim eden beyin bölgelerinde yer alan birçok genetik sistemin misal olduğunu keşfetti.
Bu şaşırtan benzerliklerin, yarım milyar yıl evvel yaşamış olabilecek ortak bir atadan kaynaklanmış olabileceği düşünülmekte. Meyve sineklerinin beyinleri hakkında öğrendiklerimiz, bir zamanlar böceklerin düşündüğümüzden çok daha fazla bize benzediğini göstermekte.
BONUS:
Böceklerin beyinleri küçük olduğu için bağımsız bir hudut sistemleri vardır. Davranışlarının birçoklarını denetim etmek için bedenlerinde çeşitli ganglionlara yani hudut düğümlerine sahiptirler. Böylelikle birtakım böceklerin başları kopsa bile bir mühlet daha yaşayabilirler zira segmental gangliyonlar bağımsız olarak çalışmaya devam eder.
