Finans alanında eğitim almış, çalışmış, vakit geçirmiş bireylerin piyasada önemsediği düzeyler vardır. Bu düzeyler, ‘herkesin konuştuğu’ düzeylerdir. Geçen yıl bunu yaşayan bir ülkede bu yıl tarih tekerrür ediyor. Gerçi çabucak hemen yıllık dönemler esasen evvelki yıl da kriptolar vardı. Geçen yıl soruların başlığı ‘ABD Doları’ydı. Sorular da ‘ne olacak, daha sarfiyat mi, daha da yükselecek mi, alalım mı?’ halinde sıralanıyordu. Bu yıl ne oldu? Başlık değişti! Dolar yerine Borsa’yı koyun ya da son ayların ünlü paylarından birini; değişen bir durum var mı? Yine müşteriyle temas kurmuş, süreç yapmış finans alanı uzmanlarının önemsediği bir öbür bahis da ‘yatırım tavsiyesi’dir. Bilirler ki bunu SPK düzenler! Twitter’da, Instagram’da ‘şunu alın, bunu satın’ denmez.
Gelin o halde uzmanlar son devrin gelişmelerini, üstteki bilgilerin ışığında nasıl yorumluyor bakalım.
Borsa İstanbul, 2022’yi hareketli geçiriyor.
2022 yılında Türkiye’nin ekonomik dengelerindeki hareketliliğin, gelecek beklentileriyle fiyatlanan Borsa’yı da hareketlendirmemesi beklenemezdi. Bilhassa enflasyon sonrası iktisat idaresinin de aldığı kararlar ve önlemler yatırım enstrümanlarında çeşitliliği getiri bazında daralttığından Borsa’ya pandemiyle başlayan ilgi artarak devam etti. Yabancı yatırımcıların da yapısal meseleler ve akabinde konjonktürel olarak çıkışının da tetiklenmesiyle adeta kendi kendimize kaldığımız Borsa İstanbul dikkat çekmeye devam ediyor.
Sadece endeks değil yatırımcı sayısında artışı da rekor kırıyor.
Borsa İstanbul’da yatırımcı sayısı Kasım 2022 ortasında tarihinde birinci kere 3 milyonu aştı.
Yıl başından bu yana ortada sert gerilemelere karşın yüzde 130’un üzerinde bir yükseliş performansı gösteren BIST 100 endeksi, rekorlarla dolu bir yıl geçirirken, yatırımcı sayısına 681 bin hesap daha eklendi.
Artan ilgi Borsa İstanbul’da şirketlerin toplam piyasa bedelini 5 trilyon TL’ye taşıdı. Yalnızca bu yıl borsadaki şirketlerin toplam piyasa bedeli yaklaşık 3,2 trilyon TL düzeyinde arttı. Bunda yaklaşık 10 yıl evvel toplamda 438 olan süreç gören şirket sayısının 503 olmasının da hissesi bulunuyor. Dolar bazında bu kıymet 278 milyar dolarla olurken, 2013 yılının altında yer alıyor.
Yükseliş, sancısız olmadı tabi.
Yılbaşından bu yana gösterilen yükseliş performansında her piyasada olduğu üzere düşüşler de görüldü. Lakin temmuz ayı prestijiyle dikkat çeken bir tırmanış görüldü. Borsa’da amiral tabir edilen paylar bazında teamüllere alışılmamış olduğu düşünülen hareketlenmeler uzmanlar tarafından temkinle karşılansa da yerli ve küçük yatırımcılar bu hareketlenmeyi coşkuyla karşıladı. Sonrasında eylülü ayında bu yükseliş çöküşle mahkemede sonlandı.
Gelelim son hareketlere! BİST 100 endeksi yalnızca son 1,5 ayda yüzde 30, kasım ayı başından bu yana da yüzde 10’nun üzerinden yükseldi.
Bu da yeni sorgulamaları getirdi. Dün, Gazete Duvar’da finans piyasaları uzmanı İris Cibre, iş hayatındaki birinci yıllarına dair ‘çömez bir dealer’ın yaşadığı bir anekdot aktarırken, piyasadaki dinamikler için de uyardı. Bu ikazda piyasalarda her daim sürecin iki tarafı olduğunu ve bilhassa toplumsal medyada yükselen danışmanlık hususlarına dikkat çekti. Kısaca piyasalardaki riskin ve çıkarın bir terazi misali iki tarafı olduğunu lakin bir taraf ağır bastığında başka yanın yükseldiğini hatırlattı. Özetle biri kazanırken birinin kaybettiğini anlatan Cibre, bir de bu işin profesyonelleri yerin siz e tavsiyede bulunanlar için de ‘bedava peynir fare kapanında olur’ hatırlatması yaptı.
Işık Ökte de kendi stilinde ikazlarına devam etti.
FxTv Kanalında Artunç Kocabalkan ile yaptığı yayında ünlü uzman bu yükselişlerdeki sağlıksızlığa dikkat çekerken, iğneyi de aracım kurumlara batırmayı ihmal etmiyor. Paylardaki hareketin her manada ‘temel’ine dikkat çeken Ökte, araştırma takımlarına ve raporlara işaret ederken, başka yandan da piyasa payları ve uzun vade payların de ayrımını anlatıyor. Son devirde bilhassa toplumsal medyada ismi sıklıkla geçen paylar bazında bir kıymetlendirme için de bu paylardaki bilhassa rasyolara dikkat çekere yatırımcıları da uyarıyor. Son olarak eylül ayındaki tutuklamayla sonlanan soruşturmada da kamu ismine yapılanların kıymetli olduğu vurgusunu yapıyor.
Artunç Kocabalkan ve Işık Ökte yayınını buradan da izleyebilirsiniz.
Ünlü gazeteci, ekonomist Gurur Oğuz da dünkü düzeltmeden de evvel “Keriz Silkeleme”yi yazıyor.
Oğuz, Dünya’da köşesinde iki soru soruyor. ‘Borsada kâr realizasyonu ne vakit başlar?’ ve ‘Olası bir realizasyondan etkilenir mi?’ diye ve şöyle de karşılıklar veriyor:
Realizasyonların (kar satışlarının) hesap kapanma döneminde başlayacağını ve güçlü, büyük şirketlerin değerleme oranlarının düşük, hisselerinin de ucuz kaldığını vurguluyor. Yabancıların çıkışında yapılan satışların payları zayıflattığını muhtemel realizasyonun tüm paylara yansıyacağını söylerken, yatırımcıyı seçici olması konusunda uyarıyor.
Yılbaşından bu yana pay bazında %1000’in üzerindeki artışların’ sürdürülebilir olmadığını söyleyen Oğuz, yabancıların çekilmesiyle borsanın adeta bir oyun alanına dönüştüğü tespitinde bulunuyor.
