Cari Açık Finansmanında Net Yanılgı Noksan Aranıyor: Kaynağı Aşikâr Olmayan Para Nereden Geliyor?
Cari açık Türkiye’nin en kıymetli sıkıntılarında biri. Pekala nedir bu cari açık? Kısaca bütçe üzere düşünürsek, makro boyutta yani ülke boyutunda aldığınız verdiğinize denk mi bakıyorsunuz. Değilse cari açık, fazlaysa cari fazla veriyorsunuz. Türkiye İktisat Modeli’nin temelinde bilindiği üzere, üreterek cari fazla vermek ve böylece enflasyonu düşürmek, refahı sağlamak, büyümek var. Lakin modelin başında bu yana cari açık rekor kırıyor. Bu bilginin resmi ismi ‘ödemeler dengesi’ olduğundan, açık devamlı surette artarken ödemelerde istikrar kurulamıyor üzere de görülebilir. Bir de muhasebesel bilgilerde bulunan şimdi tam yerini bulmamış açık ya da fazla kısmı var ki denkliğin sağlanması için ‘net kusur noksan’ diye bir yerde tutuluyor. Dediğimiz üzere bunlar şimdi yerini bulmamış gelir ya da masraflar lakin bir müddettir o kadar arttılar ki yeri neresi herkes merak ediyor. İşin uzmanları bile!
“Son vakitlerde övüne övüne sıcak paradan kurtulduğumuz söyleniyor ya.”
Dünya’da Alaattin Aktaş, cari açık bilgilerine değinerek, 40 milyar dolar seviyesindeki açığın 8 ayda 11 milyar dolar ‘görünür’ formda finanse edildiğini belirtiyor ve ekliyor: ”Finanse edilemediği sürece aslında açık verilemez.”
Görünmeyen finansmanda ise yani muhasebesel tabirle ‘net yanılgı ve noksan’ kaleminde 8 ayda 28,3 milyar dolar için rekor seviyeye değinerek, sıcak para girişini şöyle anlatıyor:
Son vakitlerde övüne övüne sıcak paradan kurtulduğumuz söyleniyor ya. Aslında tam karşıtı olsaydı da keşke o sıcak paradan kurtulmasaydık! Şu an rezervimiz 22 milyar dolar daha üstteydi.
“Sakın yabancı aslında gelmediği için biz kendimizi teselli etmenin yolunu bu türlü bulmuş olmayalım!”
Aktaş bu yıl sonunda cari açığın 55-60 milyar dolar ortasında tutulmasını baht sayarken, açığın da olmazsa olmaz kaidesini finanse edebilmek olarak değerlendirirken, kaynağı şöyle sorguluyor:
‘Kaynağı bilinmeyen para olarak’ tanımlanan net yanılgı ve noksanla mı bu finansman sağlanacak, diğer türlü kaynak mı bulacağız?
Cari açık bir müddet daha bu türlü kalacak!
Prof. Dr. Erhan Aslanoğlu da, 40 milyar dolara yakın cari açık ile Ağustos’ta görülen yaklaşık 14,2 milyar dolarlık finansman girişi, net kusur noksandaki 28,3 milyar dolarlık giriş ve 25,5 milyar dolar açığı hesaplayarak ortadaki fark olan 2,9 milyar doların da rezervlere artış olarak yansıdığını vurguluyor. Aslanoğlu, cari açığın çok yüksek olduğunu ve bir müddet daha bu türlü kalmaya devam edeceğini belirtiyor.
Finansmandaki açığın büyük oranda öngörülmesinin güç olan net yanılgı ve noksan kalemiyle kapatılmaya çalışıldığını hatırlatarak, bunların bir ‘sonuç’ olduğunu açıklıyor.
Ekonomi politikalarının cari açık ve finansman belirsizliğinde gücünün de altını çiziyor.
Cari açık, net yanılgı noksanla finanse edilmeye devam edecek.
Ekonomist Güldem Atabay, Youtube’da Sıkıntı İktisat’ta son 4 yılın doruğuna çıkan cari açık ve daima artış eğiliminde olan net yanılgı noksan kalemini anlatırken, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıkladığı kredi kampanyasına da değiniyor.
Yıl sonunda cari açık için tıpkı biçimde 55-60 milyar dolar büyüklüğünü söylem eden Atabay, bunun da %70 oranında net kusur noksan kalemiyle finanse edileceğini belirtiyor. Seçim iktisadıyla yapılan atılımların iktidar tarafında karşılık bulmayabileceğine de değinirken, Fed’in faiz artışlarından da bahsediyor.
Güldem Atabay’ın değerlendirmesini izlemek isterseniz burada 👇Peki ya toplumsal medyada ekonomistler nasıl yorumluyor?
Merkez Bankası eski Başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, cari açık verisi sonrası net kusur noksana şu halde değiniyor.
👇
Ancak sonrasında Kara, duruma bir açıklama getiriyor.
👇
Prof. Dr. Yakup Küçükkale de bu derece yüksek bir oranın muhasebe sistemindeki isminde değinerek, “hata” olmayacağını iletiyor.
Küçükkale’ye ünlü finans hesabı e507’den sistem çıkışlarına dair tarihi bir hatırlatma da geliyor.
