Enflasyon Hakikaten Düştü mü? Baz Tesirine Düşüş Denilebilir mi?
Türkiye’nin enflasyonla gayretinde dün bir eşit geçildi. Boynunu büktü diyen de oldu, diz çöktüreceğiz diyen de, düşüş trendine girdik diyen de! 1,5 yılın akabinde Türkiye’de enflasyon ‘baz etkisiyle’ yükselişini durdurdu. Pekala fiyatlarda gerileme görmezken, enflasyondaki düşüş, nasıl oluyor da oluyor? Bu da burada iktisat, finans ve matematik alanlarına okuryazarlık katkımız olarak bulunsun. Sayılarla anlatalım, grafiklerle de anlatalım, bir de yazıyla anlatalım hatta yer yer ekonomistler anlatsın. Ne dersiniz?
“Enflasyon nasıl hesaplanır?” kısmından başlarsak, bunu kolaylaştıralım evvel.
Örneğin herkes meskenine ekmek alır lakin herkes kirada oturmaz ya da herkes elektrik kullanır lakin herkes doğal gaz kullanmaz. Bunlar için TÜİK vardır.
Bu grafikte 2020-2022 periyodu yıllık, yılbaşına nazaran birikimli ve 12 aylık ortalama ile TÜİK’in enflasyon hesaplamalarını görüyoruz.
Bunlar da 2020-2022 periyodu aylık enflasyon çubukları! En uzun boylular geçen yıl bu vakitler üzere düşünülürse düşüş de burada başlıyor.
Önce Dr. Mahfi Eğilmez üzere basitçe anlatalım. Bu sayılar geçen yıl ve bu yılın başında aylık enflasyon oranları. Geçen yıl kasım ayında, 3,51 olan enflasyon bu yıl kasım ayında 2,88 oldu.
Şöyle de düşünebilirsiniz; geçen yıl kasım ayı başında aldığınız 100 liralık eser ayın sonunda 103,51 olmuş. Bu yıl kasım ayı başında 100 liraya aldığınız bir eser ay sonunda 102,88 olmuş.
Şimdi de Prof. Dr. Hakan Kara üzere anlatalım. Hatta bırakalım kendi anlatsın👇”Baz tesiri nasıl hesaplanır?”
Çünkü aslen enflasyon endeksle hesaplanır. Üstte anlatılmaya çalışılan matematik yalnızca kolay matematik ile finansal okur müelliflik kısmı. Hakan Kara, işin daha gerçek hesaplamasını yapıyor. Bakalım doğrusu neymiş?
Bir de Alaattin Aktaş üzere anlatalım: “Baz tesiri sağolsun, matematik sağolsun!”
Son benzetmeyi de Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu yapsın o halde!
Kısa ve net olarak; düşen değil lakin daha az artan fiyatlar var… Sizce?