Elif ile buluşmamız ve tanışmamız online sistem üzerinden öğrencim olma talebi üzerine gelişti. Sağlıklı hayat ve spor üzerine bir hayat benimsemesi ve yollarımızın bu sebeple kesişmesi çok hoş. Elif diyetisyen ve fitoterapi uzmanı. Artık bize söyleyeceklerine daima birlikte kulak verelim.
Bize biraz kendinden bahseder misin?
Beslenme ve diyet uzmanlığına nasıl başladın, bu süreç nasıl hal aldı?
Bu aslında başlamaktan daha evvelki bir sürece dayanıyor. Evvelce eczacı olmak istiyordum. Lisedeyken bir hocam herkese ‘Hangi mesleği neden seçeceksiniz’ sorusu sordu. Ben de karşılık olarak eczacılık okumak istediğimi söyledim. Beğenilen olmayacak ve ben de antipatik uyandıracak bir karşılık verdi ve o yansıyı hocamdan aldıktan sonra hevesim kaçtı. Artık yeni bir meslek koluyla ilgili seçim yapmak üzere bir arayışa girdim. Fen lisesine gidiyordum ve arkadaşlarımın birçok ya tıp ya da tıp içeren farklı kısımlar seçiyordu. İğne fobim olduğu için çaresizce olasılıkları düşünmeye başladım. Ancak sıhhat bölümünün içinde olmak ile ilgili bir heyecanım da kelam konusuydu. Bir anda diyetisyenlik ile ilgili bir şey düştü içime. Kendim için uyumlu bir meslek kümesi olmasıyla birlikte hem eczane ile ilgili hayallerimi hem de sıhhat ile ilgili isteğimi karşılayabileceğini hissettim. İrtibatı, konuşmayı, araştırmayı, anlatmayı çok seven bir tarafım da var karakter olarak. Bunların hepsini düşündüğümde seyahatim mesleğimle ilgili biçim almaya ve gerçekleşmeye başladı. Medipol Üniversitesi’nde kazandığım bu kısmı, birebir vakitte ‘Fitoterapi’ kısmı ile yüksek yaparak tamamladım.
Beslenme alışkanlıklarında en çok hangi ekolü savunuyorsun?
Sürdürülebilirlik… Zira insanlardan şunları duyuyoruz; “çok diyetisyene gittim hiçbir şeyi değiştiremedim.’’ Benim maksadım insanlara sağlıklı beslenmeyi öğreterek onların son diyetisyeni olmak. Beşerler için “başla-bitir-olmadı”, yine “başla-bitir- olmadı” psikolojisi çok güç. Daima kilo al ver döngüsünü (yo-yo sendromu olarak da bilinir) kişiyi çok yıpratıyor. Danışanlarıma söylediğim birinci şey şu oluyor ‘’Kiloyu kaç günde verdiğin değerli değil, kıymetli olan seni bir, iki yıl sonra gördüğümde birebir kiloda görmüş olmak…’’ Kıymetli günlerde; yılbaşı üzere, doğum günleri üzere vicdan azabı barındırmadan tüketmeleri gerektiğini vurguluyorum. Danışanlarımın ömür uzunluğu yanlarında olamam, ellerinden tutamam ancak kendileri için en sürdürülebilir yolu onlara göstermeye çalışabilirim ve ömürlerini bu türlü yönetmelerine yardımcı olabilirim. Şok ve tanınan diyetler, akımlar maalesef kısır döngüden daha fazlasını yaratmıyor.
Yüz yüze danışmanlık vermenin yanı sıra bir de online sistem üzerinden diyetisyenlik dayanağı nasıl gidiyor, nasıl geri dönüşler alıyorsun?
Geri dönüşler çok hoş. Aslında yüz yüze görüşmelerimizden hiçbir farkı yok. Tek farkı karşılıklı canlı-kanlı oturmuyoruz da telefon aracılığı ile görüşmüş oluyoruz. Lakin ben daha fazla şahsa ulaşmak ismine diyet ile ilgili görüşmelerimi birkaç başka kategoriye bölüyorum. Bir tanesi yalnızca iletileşme ile ilerleyen bir sistem. Öteki sistemim ise manzaralı yahut yüz yüze görüşmelerle eğitim sürecinin daha ağır olduğu sistem. Şayet danışan birinci kere bir diyet deniyorsa, daha hastalıkların eşlik ettiği bir durum varsa, bahis şayet daha önemli ve ağır bir husussa imajlı görüşme sağlıyoruz. Hem soruların cevaplanması hem eğitim verebilmek hem de motivasyon yüklü bir görüşme oluyor. Bu süreç benim için de epey keyifli. Birçok insan için bir ofise gitmek şu periyotta zorlayıcı olabiliyor. 10-15 dakikalık bir randevu için saatlerce ulaşım ve trafik sorunu yaşamadan, internet üzerinden irtibat kurmak herkes için daha ulaşılabilir ve keyifli bir süreç nitekim. Online sistemle dünyanın neresinde olursan ol görüşme gerçekleşiyor. Tabi pandemi ile gelişen bir süreç ben de online danışmanlık. Ama eklemek isterim ki, mesleğimi söz ederken epeyce avantajını yaşadığımı söyleyebilirim. Seninle tanışmamız da tabi online sistem ile gerçekleşti. Haftada en az iki sefer idman yapabiliyoruz. Danışanlarım için de söylemek gerekirse dönüşler epeyce tatmin edici ve olumlu.
Diyet programları hazırlarken, kişinin bedenine uygun ve faydalı olmasının dışında şahsî taleplerini nasıl karşılıyorsun?
Kişisel taleplerini makul çerçevede kıyaslamaya çalışıyorum. Geçtiğimiz günlerde kendi irademle bir danışanıma haftada “iki-üç sefer tatlı yiyebilirsin” diye bilhassa belirttim. Kişiyi değerlendirdikten sonra değişkenlik gösteren bir husus diyet programları. Danışanımda önceliklendirdiğim pozisyon onun bir evvelki haftadan daha uygun olması. Öbür bireylerin ve programların kıyasına gitmeden, kendi geçmişi ve süreci ile yol almasını sağlamak. Genel çerçevelerde ele aldığım bahisler elbette var lakin çoğunlukla herkesin kişiselliğini düşünerek hareket ediyoruz bu süreçte. Güne sabah altıda başlayan ile on ikide başlayanın tıpkı beslenme tipine sahip olması pek mümkün değil haliyle. Tercih ettikleri, sevdikleri yahut hazzetmedikleri besinleri dinleyip karar veriyoruz asında. Kısıtlanmadan ve yoksun kalmadan keyifle amacına ulaştığı bir sistem ile ilerliyoruz. Zira yasaklanan her şeyi daha çok tüketme eğilimimiz var insan olarak. Bir şey yasaklandığı an daha cazip gözüküyor. Tüm besinler bizim için değerli yalnızca tüketeceğimiz saatleri, sıklıklarını ve porsiyonlarını ayrıntılandırmak kıymetli olan.
Beslenme çeşitleri temelde kaça ayrılır?
Vejetaryen- vegan beslenme, ketojenik beslenme, aralıklı oruç beslenme, protein beslenme… aslında saymakla bitmez hale geldi. İsmini duymadığım birçok model beslenme tipi var. Değerli olan sorunun ‘’ben neye gereksinim duyuyorum’’ olduğunu düşünüyorum. Ketojenik beslenmede bahsetmek isterim biraz. Bu diyet cinsinde şeker, meyve, karbonhidratın çok kısıtlı olduğu bir beslenme çeşidi. Bizim üzere hamur işi yüklü beslenen Türk toplumunda bu beslenme biçimini uygulamamız epeyce sıkıntı. Ülkü diyeti uygulamak için kişinin kendini büsbütün dış dünyaya kapatıp, hiç işe gitmeyip yalnızca öğünlerinde ne yiyeceğini düşünüp, pişirip planlaması gerekiyor. Kişi, dışarı çıktığında restoranda yiyeceğini düşündüğünde karşılığın kolay olması gerekir. Biz bu türlü tanınan beslenme formlarına maruz kaldığımızda dışarıda beslenmek sıkıntı hale giriyor. O yüzden kıymetli olanın bedende neye muhtaçlık duyduğumuzdur.
Diğer örnek ise spor yapan bireyin karbonhidratı kesmesindeki yanlışlık. Şayet hareketsiz bir hayatı varsa kişinin evet karbonhidratı daha kısıtlı tüketebilir lakin spor yapan, hareketli olan şahısların birinci güç kaynağı o gün tükettiği karbonhidrattır ve harcayacağı enerjiyi yerine koymalıdır. Yalnızca aminoasit ve protein takviyesi hem eksik kalacak hem de çalışmayı geriye çekecektir. Öbür bir sorun ise meyve yemek ile ilgili… Bu mevzu ile tasalar çoğaldı. Pekala yemediğimizde bağırsaklarımız nasıl aktive olacak? Meyve hem insülin istikrarı hem de bağışıklık için çok ehemmiyet arz eder bedenimizde. Protein alımını durdurmak da o denli. Vegan beslenme de proteini kesersek beden kendini nasıl yenileyecek sorusu geliyor çabucak akla. Daha çok destek yüklemesi yapmak gerekiyor protein eksikliğinde. O yüzden kıymetli olan şeyler, neye muhtaçlık duyduğumuz, neyi sevdiğimiz ve bunları nasıl çeşitlendirebiliriz ile ilgilidir. Temelde proteinlerin, karbonhidratın, yağın, lifin ve vitamin- minerallerin istikrar içinde olması gerekir. Katı diyetler, bulunduğumuz yerde tercihlerimiz kısıtlı ise bizi gerilime sokuyor ve beslenmek psikoloji ile de direkt irtibatlı bir bahis.
Vegan-vejetaryen beslenme hakkında ne düşünüyorsun?
Vegan diyetin, çok katı bir diyet biçimi olduğunu söyleyebilirim. Öncelikle etik kıymetlerden ötürü yapılıyorsa üstüne çok konuşmayı tercih etmiyorum. Zira benim değiştirebileceğim bir şey olmadığını bilirim. Tahminen ideoloji ve psikoloji alanında uzmanlaşmış şahıslarla konuşmak gerekebilir bu süreci. Diyet kısmı ile ilgilendiğimde ise sıhhat ile ilgili sorunlardan dolayı tüketime gidilmiyorsa yanlış olduğunu söyleyebilirim. Zira haftada muhakkak ölçüde tüketilen yumurta yahut sütün bir ziyanı kelam konusu olmadığını eklemek isterim. Kişinin kendi özelinde tükettiği porsiyonlarda tükettiği protein ziyandan çok yarar sağlıyor. Bundan yoksun olmak ve destek yapmak epey güç bir süreç. Hepimiz biliyoruz artık vegan diyetin katı bir beslenme formu olduğunu. Vegan olan bir danışanım vardı. Hayata karşı bakış açısının hem değişik hem sıkıntı olduğunu, benim için de sıkıntı olduğunu söylemem mümkün. Ruhsal olarak bir şeyleri yapmasını önermek güç bir süreç oldu benim için de. Elimden geldiğince bitkisel protein kaynakları ile beslenmesine yardımcı oldum fakat bir yere kadar gerçekleştirebildik. Vegan beslenmede kimi besinlere karşı çok katı bir kısıtlama mümkün, tıpkı formda altta yatan neden tekliflere karşı da sergileniyor.
Proteinler bizim yapı taşlarımız. Kemikler ve kaslar proteinlerden beslenebiliyor. Proteini dışlamak yanlışsız değildir. Vegan beslenmede farklı sebeplerle kırmızı et tüketimi yoktur lakin süt ve süt eserleri, yumurta tüketiliyorsa çok sorun barındırmaz bu süreç. Yani veganlığın güç vejetaryenliğin mümkün olabileceğini ve sürdürülebilir olabileceğini söyleyebilirim. Vejetaryenlikte telafi mümkün olabiliyorken, veganlıkta durum biraz değişebiliyor. Dikkat edilecek kıymetli destekler ise; demir ve b12dir. Şayet sindirim ve emilimde bir sorun yoksa bu besinleri destek etmelidir. Demir eksikliği kişinin hayat kalitesini çok düşüren bir durum. Halsizliğe, üşümeye, düşünsel olarak negatif bir sürece neden olabilir. B12 ise; hafıza ve güç ile bağlantılıdır. Bunların birçoğu vegan ve vejetaryen beslenmede düşüyor. Kesinlikle destek edilmelidir. Başka kan parametreleri de denetim edilerek gerekli destekleme yapılmalıdır.
İlk çıkan beslenme modeli ile son çıkan beslenme modeli ortasında nasıl farklar var? Evvelden nasıl besleniyorduk, artık neye dönüştü? Ortadaki farklar neler?
Bilgilerin daha ulaşılabilir olması ve diyet konusunun herkes tarafından konuşulmasıyla ve kimi başlıklar altında şimdi geçerliliği tespit edilmemiş beslenme usulüne bürünülmesi diyebilirim. Evvelden ‘rejim’ sözünü etrafımızdan çok duyardık. O vakitlerde temelde azaltılması gereken birinci şey karbonhidrat ve şekerdi. Bunlar yasaklanarak deneyimleniyordu. Artık kendi uygulamalarımda yasakladığım rastgele bir besin kümesi yok. Şeker, meyve, süt eserleri, karbonhidrat kısıtlamadan program hazırlığı yapıyorum. Üniversitede ‘Beslenme ve Diyetetik Bölümü’nde bu türlü kısıtlanmış içeriklerle ilgili bir ders ve mevzu görmedik, işlemedik. Detaylandırayım; okulda kürler, karışımlar, şok diyetler, detoks tanımları üzere şeylerde görmedik. ‘Bilmem ne hızlandıran çay’ diye kelam edilen başlıklarda bir husus da görmedik. Okulda işlediğimiz mevzular için örnek vermek gerekirse; ‘diyabeti olan yahut hipertansiyonu olan hastalar nasıl beslenir? ‘’ Enfeksiyon hastalıklarında sindirim sistemi hastalıklarında nasıl beslenilir?’’ üzere hususları üzerinden eğitim aldık. Hiçbir vakit ‘’Bugün zayıflama öğreniyoruz’’ konusu işlemedik. Biz hiçbir vakit kan bedelinde sorunu olmayan danışanı zayıflatmaya yönelik bir ders programı üzerinden değerlendirmeyi öğrenmedik. Okulda 3.sınıfta iken diyet listesinin nasıl yazıldığını öğrenmeye başladık. Bu listeler genelde hastalık hadiseleri üzerinden planlanan listeler oluyordu ve birçoklarında kilo de eşlik ettiği için ‘zayıflama’ üzerine de planlama yapılıyordu.
Medya diyetisyenliği diye bir husus konuşsak, abartmış olmayız. Bunlar o demek maalesef.
Örneğin ‘glutensiz diyet’ yalnızca çölyak hastalarına önerdiğimiz bir beslenme çeşididir. Artık piyasada ‘glutensiz’ başlığı altında fazlaca uyaran var. Elbette kimi hastalıklarda gerekli görüldüğünde muhakkak devir beslenmeden çıkabilir lakin bunu ayrıntılı irdelemek lazım. Zira sanılanın tersine glutensiz beslenmesi gerekli olmayan şahıslarda gluteni kesmek yarardan çok ziyan sağlar.
Doğru diyet nasıl olmalıdır?
Kişinin gereksinimlerini fizyolojik ve ruhsal olarak karşılamalıdır. Kişiyi yoksun bırakmamalı ve çok kısıtlayıcı olmamalıdır. Danışanlar bir şeyden kısıtlanıp, yoksun bırakıldıkları an kısır bir döngünün içinde kalıyor ve daima yine başlamak zorunda kalıyor. Kesinlikle lifi, karbonhidratı muhakkak oranlarda, kişinin gereksinimlerine nazaran değişen oranlarda olmalı. Okulda öğretilen en kolay bilgi; %50-60 oranında karbonhidrat tüketimi oluyor. Protein %12-15, yağ oranı ise %25-30 olarak öğretildi. Bugün bu pratikte epey sıkıntı. Bu karbonhidrat oranı çok yüksek. Bilhassa zayıflama sürecinde. Ancak bu oranlar şu an %5-10 bandında olduğunu düşünüyorum. Protein ve yağ çok arttı, karbonhidrat çok azaldı. Bununla birlikte eklemek isterim ki, bağırsak sorunlarında önemli artışlar var. Kısaca kişinin gereksinimini karşılayacak karbonhidrat-protein-yağ istikrarına dikkat ederek besleyici ve istikrarlı programlar kişinin sıhhati için en ülkü programlardır.
Sporcu beslenmesi nasıl olmalıdır?
Öncelikle yapılan spora nazaran değişiyor. Haftada iki gün kendini daha düzgün hissetmek, sıkılaşmak ve sağlıklı yaşamak için idman yapan biriyle, futbol maçına hazırlanan birinin beslenmesi çok farklılık barındırıyor. İkisini de ‘sporcu beslenmesi’ ismi altında kıymetlendirmemiz yanlışsız olmaz. Ayarlanması gereken şeyler; orta ve ana öğünlerin saatlerini planlamak ve içeriklerini düzenlemek. Spor öncesi derin bir açlık düzeyi ile gitmemek. Özetle öncesi ve sonrası programını hazırlamaktır. Ancak bir atlet günün çoğunluğu idman yaparak ve gayrete hazırlanarak geçiriyorsa daha önemli bir beslenme modeli gerektirir. Besin destekleri, su tüketimi, güç veren özel içecekleri kullanmaları çok güzel ayarlanmalıdır. Sportmen beslenmesi okulda seçmeli dersimizdi ve saatlerce gördüğümüz bir içeriği yoktu. O nedenle atletik/olimpik atletler beslenme programı için bu mevzu üzerinde uzmanlaşmış birinden dayanak alması en doğrusu olur. Fakat şunu söyleyebilirim ki, sportmen birinin katiyetle karbonhidratı sıfırlamadan beslenmesi gerekir. Protein ve lif uygun oranlarda olmalıdır.
Gıda desteklerine bakış açın nedir ve nasıl kullanılmalıdır?
Gıda destekleri günümüzde elimiz kolumuz oldu. Beslenme programlarında ekmeğe, peynire, gereksinim duyduğumuz kadar takviyelere de muhtaçlık duyar hale geldik. Gün geçtikçe ulaştığımız besinlerin içerikleri yoksullaşıyor. Kitaplarda yazan vitamin- mineral kıymetlerine bugün ulaşmak çok güç. Haydi ulaştık diyelim sağlıklı bir bağırsağımız olmadan onlardan faydalanmamız neredeyse imkansız. Genel örneklerle açıklamak isterim; demir eksikliği olan birinin demir vitamini tüketmesi, b12 eksikliği olanın b12 vitamini tüketmesi gerekir. Kolay, nokta atışı tespitlere tekliflerde bulunurduk evvelce. Kan bedeli ve semptomlara nazaran ayrıyeten hekimin konsültasyonuna nazaran planlama yapılırdı. Bugün çokça değişik formlardaki eksiklerimize, değişik başlıklar altında besin destekleri mevcut. Uykusuzluk, regl gecikmesi, polikistik over üzere durumlarda bile artık besin destekleri konuşuyoruz. Özetle besin destekleri değerli ancak dozunda oluşu kıymetli.
Özellikle pandemi sürecinden geçmiş herkesin, masa başı çalışanlarının, hareketsiz bir ömür döngüsünde olanların yahut ruhsal olarak dayanak alan herkesin besin desteklerinden desteklenmesi gerektiğine inanıyorum. Gerilim faktörü bedendeki dişli çark sisteminin ortasında rol alan kıymetli ögelerden. Bedende birçok şeyin eksikliği elimimi, sistemin hakikat ilerlemesinde gerilim idaresinde hayli değerli rol oynuyor. E malum günümüzde gerilimsiz bir kişi dahi kalmadı.
Bunlar da bir yana birçok beşerde evvelden ‘’normal-geçer’’ algısı varken artık ‘nasıl bu semptomları en aza indirir, ömür kalitesini daha da arıttırır’’ onu konuşuyor. Evvelden polikistik over sendromu için pek bir beslenme önerisi verilmezken, ilaç ile ömür devam ettirilirken artık inositol-magnezyum-omega3 üzere kıymetli destekler ile bu hastalığı ortadan kaldırmak bile mümkün olabiliyor.
Fitoterapi nedir ve dünyada uygulaması nasıldır?
Bitkilerle tedavi demektir. Anadolu’da çok fazla bitki çeşitliliği vardır ve topraklarımızda yetişen bitkiler fitobileşenler açısından epeyce zengindir. Bu uygulamalar ’halk ilaçları’ olarak da geçer. Köylerde uygulanan formatlar üzere ama araştırma ve geliştirme çalışmalarıyla, gerisi desteklenerek ortaya çıkan bir bilim kolu diyebiliriz. Fitoterapi kısmı eczacılık fakültesinde yer alıyor. Aromaterapi, fitoterapi bunların hepsi eczacılık fakültelerinde okutulan alt kollar olarak öğretilir. Örnek verecek olursak; hepimiz kesinlikle hayatımızın bir anında gaz- sindirim sorunu yaşamışızdır. Çabucak nane limon kaynatmak üzere bir geleneğimiz de vardır ya da soğuk algınlığında ıhlamur içmek, anne sütü artışı olsun diye rezene çayı içmek gibi… Epeyce kolay, hepimizin meskeninde bulunan bitkilerdir bunlar. Besin takviyeleri de fitoterapi alanında kıymetlendirilir. Bitkisel çaylar, kürler, detokslar da…
Bunun da maalesef şarlatanlığa kaçan tarafları yok değil. Bir ilaç üzere yahut tek deva üzere göstermek asla gerçek değil. Bunların hepsi destekleyici tedavidir. Muhakkak belirtmek isterim. Alternatif asla değildir. Alternatif tıp değişik bir bahis. Fitoterapi alanı tamamlayıcı nitelik taşır. İlaç ve tıp uygulamaları yapılır akabinde fitoterapi ile desteklenir. Eli güçlendirmek üzere düşünebiliriz. Tedavi süreci desteklenmiş olur. Bitkilerin gücünden dayanak almış oluyoruz. Fitoterapi günümüzde daha çok ve pratik olarak bitki çaylarından alarak uyguluyoruz. En kolay haliyle hazırlayabileceğimiz en kolay ulaşabileceğimiz şey bitki çayı yapmaktır. Buradan en değerli şeyin olağan ki yanlışsız bitkiye ulaşmak olduğunu söyleyelim. Asıl en güç kısmı bu zira.
Benim aklıma cadılar geldi Elif. Otlarla, sözlerle, karışımlarla aslında güçlerin tesirini kullanarak bulundukları vakitleri etkilemeyi başarmışlar. Öldürülme sebepleri bu bile olabilir tahminen?
Kesinlikle mantıksız değil. Cadıların bulundukları alanlarda fark ettiysen kitapların çok olduğu kütüphaneler ve bitkiler vardır. Muhakkak fanusların içinde muhakkak oranlarda karışım yaparlar. Ütopik bir yerden yaklaşıyoruz lakin biliyoruz ki, bitkilerle karışım elde ediyorlardı. Gaye nedir, kişiyi ve hastalığı güzelleştirmek. Eski periyot sinemalarına yahut kıssalarına bakarsak fitoterapiden anlayan birçok bireye cadı etiketlemesi yapılmaktadır. Gerçi sinemalarda daha farklı karışımlar da yapılıyor; kurbağa bacağı, yılan lisanı vs. Tekrar söyleyeceğim şey mantıksız değil, zehri seyrelterek tedavi etme biçimi var günümüzde. Aslında bunun bir ismi bile var ‘homeopati’. Hastalığa bağlı olarak gelişen zehri seyrelterek hastaya uygulamak ile ilgili bir tedavi sürecidir. Kimi aşılarda emsal mantıkla ve sistemle yapılmaktadır. Almanya’da ve bilhassa doğu tıbbında fitoterapi kendine yer bulabilmiştir. Bugün ayurvedik beslenme ve çin tıbbı dediğimiz baharatların, otların olduğu karışımların çıkış noktası budur. Almanya özelinde konuşursak şayet, insanların alım gücü ile ilgili çok büyük bir fark var. Edinmek daha kolay.
Alternatif bir tedavi yolu olmadığından kelam ettin. Pekala tam olarak nedir ve ek olarak ilaçlarla etkileşime giriyorlar mı?
Alternatif değil tamamlayıcıdır. Alternatif demek var olanı yok saymak ve yalnızca bu usulü kullanmaktır. Evet bu niyetle de kullanan beşerler var lakin ben yanlışsız bulmuyorum. Fitoterapi destekleyici, tamamlayıcı bir tedavidir. Bitkisel tedavinin ilaçlarla natürel ki etkileşimi vardır. Yalnızca bitkilerle yok, besinler ile de etkileşimi kelam konusu. Zerdeçaldan örnek verelim; zayıflatma ve bağışıklık güçlendirme tesiri ile çok anılıyor. Lakin şunu eklemem kıymetli zerdeçal ile ilgili; safra salgısını arttırdığı için şayet tüketen bireyde safra taşı varsa bunda artışa ve ağırlaşmaya neden olabiliyor. Neredeyse ölümcül bir noktaya bile ulaştırabilir. Halbuki kolay ulaşılabilir, yararlı ve saf bir baharattır. Bu manada kimin ve ne için kullandığı çok kıymetlidir. İlaçlarla etkileşimi ise hayli mümkün ve âlâ planlama yapılmalıdır. Natürel ki bir kupa bardakla bitki çayı içildiği için kimse önemli ziyanlar görmez ancak gerçek bitki yanlışsız demleme usulleri, hakikat saklama şartlarında olmalıdır. Zira kar-zarar ölçeğinde değerlendirilmelidir. Bu ayar epey incedir. İlaçla zehri ayıran şey dozdur. Fitoterapide de bir besinin ilaç ve bitkisel dayanak sunması tamamiyle dozuna bağlıdır. Hatta bugün eczanelerde satılan birçok ilacın etken hususu fitobileşenlerdir. Bugün alzheimer için kullanılan tebokan ilacı aslında ginkobiloa ekstresidir.
Amerikan yerlileri ve eski Yunanlılar yüzyıllar evvel, birbirlerinden bağımsız olarak söğüt ağacının kabuk ve yapraklarının ağrılara ve ateşe düzgün geldiğini bulmuşlardır. 1828 yılında Münih’te Johann Bucher isimli araştırmacı söğüt ağacının kabuğundan çok düşük ölçüde salisin izole etmeyi başarmıştır. Latince salix (söğüt) sözcüğünden gelen salisilik asit ismi birinci olarak 1838 yılında Piria isimli araştırmacı tarafından kullanılmıştır.
Salisilik asit ise bugün sentetik olarak coraspirin olarak piyasada bulunan ilacın etken unsurudur. Kan sulandırıcı bir ilaçtır. Muhakkak bir yaşın üzerinde olan yahut kalp-damar hastalığı olan birçok kişi için, tabipler tarafından reçete edilen, günümüzde neredeyse herkesin konutunda bulunan yaygın bir ilaçtır.
İlaçların çıkış noktasına baktığımızda öncesinde insanların bitkisel karışımlar ile birçok hastalığı önlenmiştir ve ilaç tesiri göstermiştir. Şifacıların olduğu devirleri örnek vermek mümkün.
Fitoterapi bilinenden daha uzun ve esaslı vakitlere dayanıyor ve eczacılığın temelini oluşturuyor. O vakitler laboratuvarlar yahut kimyasal bileşenler bu kadar kıymetli değildi, teknik materyallere erişmek mümkün değildi. Halk bir biçimde, büyüklerinin tecrübelerinden müşahedelerle birtakım bitkileri kimi hastalıkların tedavisi olarak kullanıyordu. İşe de yarıyordu. Bugün ise hâlâ Anadolu halk ilaçlarından öğreneceğimiz ve araştıracağımız birçok bahis var.
Hangi hastalıklarda kullanılmaktadır?
Aslında birçok hastalığı saymam mümkün; kan şekerini düzenlemek için birçok bitki var. Kolesterolü, hipertansiyonu dengelemek için kullanılan bitkiler ve prosedürler var. Antikanserojen birçok bitki var. Sindirim sistemini içeren birçok bitki var. Aslında biz ne için kullanırsak onu tespit edip, reaksiyon vermeye başlıyor bedende. Değerli olan mutfağımızda ve soframızda bulundurmak. Günlük hayatta hiç sorun yokken canımız istiyor diye ıhlamur içebiliriz ama soğuk algınlığı vaktimizde içerisine konulan ıhlamur ölçüsünü değiştirmemiz gerekir. Öteki bitkiler üzere. Tarçının tadını seviyor olabiliriz çaya yahut suya ekliyor olabiliriz. Ancak şeker hastalığına dair bir sorun varsa bilhassa kullanmak gerekir ve doz uygulaması yapmalıyız ve kesinlikle doktora danışılmalıdır.
Doza nazaran kullanım hedefi da değişiyor bazen. Bunu yeşil çay örneği ile anlatmak isterim.
1 çay kaşığı (2 gr) yeşil çayı 5-6 DK 85-90 derece suda demleyerek elde ettiğimiz çayı tükettiğimizde kan şekerimiz dengelenir, metabolizma hızlanır, iştah denetimi sağlanır. Bedenden özgür radikalleri temizler. Birçok tesir yapar kısaca. Lakin çayı birebir halde 5-6 dk yerine 15 dk demlediğimizde ishal kesici bir özellik gösterir. Mucize üzere değil mi?
Örneğin simemaki, gerçek dozda ve sıklıkta kullanıldığında kabızlık şikayetini çözer. Kronik kabızlık ise kolon kanseri oluşumu için risk faktörleri ortasındadır. Sinemaki dışkılamaya yardımcı olur. Lakin daima ve yüksek dozda kullanıldığında ise kolon kanserine kadar götüren riskli bir tablo sunar.
Beslenme üzerine yeni yıl tekliflerin neler olabilir?
Yeni yılda kilo amacı koymadan sağlıklı beslenmeyi, öğrenmeyi hedefleyin. Hatta hedeflemeyin niyet edin. Geçen okuduğum bir yazıda hedeflemek ve -meli, malı cümleleri katılık tabirlerini getirdiği için yıpratıcı ve zorlayıcı bir durum yarattığını, mükemmelliyetçi olma hissini tetiklediğini okumuştum. Niyet etmek ise daha şefkatli ve esnek bir yerden kendimizi hırpalamadan daha konforlu bir alan tanımış oluyor.
Genel olarak önerebileceğim şeyin ‘su’ olduğunu söylemek istiyorum. Su tüketimi çok değerli. Yağ yakmak istiyorsanız, acıktıysanız, baş ağrınız varsa, mideniz bulanıyorsa her an her durumda su içmelerini öneriyorum. Bedenin muhtaçlığına yönelik olarak katiyetle birinci ve her an suyu öneriyorum. Sofralarda bol ölçüde zerzevat, meyve, tam tahıllar, kuruyemiş, proteinleri, et ve süt eserleri, lif içeren besinleri eklemelerini isterim. Bu sene sofralarımızda daha çok gökkuşağı renkleri olsun. Bitkilerin şifalı güçlerini de öneriyorum ve elbette bol antrenman, bol hareket diyorum. Vücudunuza ve ruhunuza ne güzel geliyorsa onu bulun ve yapın. Bence en büyük şifa bu.
Elif Keloğlu Küçükaslan’a verdiği bilgilerden ötürü ve ışığı ile yansımamızı bir ortaya getiren fotoğraf sanatkarı Dilara Yavuz’a teşekkürlerimi borç bilirim.
Sevgiler ve sağlıklı günler olsun…
Elif Keloğlu Küçükaslan Instagram
