Holi Fest Nedir? Kökeni Hint Mitolojisine Dayanan Holi Şenliği Ne Vakit ve Nasıl Kutlanılır?

Holi, Hindistan’ın yüzyıllardır dolunay gününde kutlanan büyük şenliğine verilen isimdir. Bahar şenliğine ismini veren Holi sözü ise ‘Holika’ sözünden türetilmiştir. Holika, kötülüklerin şeytan Kral Hiranyakashipu’nun kız kardeşidir. 

Şimdi Holi’nin ne manaya geldiğini biliyoruz. Öyleyse gelin, ‘Holi Bayramı’ ya da ‘Holi Şenliği’nin ne manaya geldiğini inceleyelim. ????

İyiliğin berbatlığa karşı zaferini, sevgiyi, bağışlayıcılığı ve baharın gelişini temsil eden Holi, son derece tanınan bir antik Hindu şenliğidir. 

Milattan sonra 4. yüzyıldan bu yana kutlanılan ve Hindistan’a ilişkin olan bu Hindu geleneği, günümüzde dünyanın geri kalanında da büyük bir coşku ve heyecanla kutlanmaktadır. Şenliği tüm ruhuyla yakalamak isteyen milyonlarca turist her yıl Mart ayında Hindistan’a akın etmektedir.

Hint mitolojisinde büyük değer arz eden ‘Bahar Festivali’ Holi, bir gece ve bir gün sürer. Kutlamalar buyunca sokaklar rengarenk olur ve şenlik bayram havasında eşsiz bir coşkuyla kutlanır.

Holi, Vikram Samvat Takvimi’nin Phalguna ayına denk gelen Purnima akşamında başlar. Vikram Samvat Takvimi, yıldız bazlı bir takvimdir ve Hindu Ay Takvimi’dir. Takvimde Phalguna ayına düşen Purnima akşamı, dolunay günüdür. 

Dolunay günü, Miladi takvime nazaran Mart ayının ortasına düşmektedir. Bir gün ve bir gece süren Holi, her yıl Mart ayının ortasında kutlanmaktadır. 2023 yılında 8 Mart’ta kutlanan Holi, gelecek yıl 25 Mart’ta kutlanılacak. 

Bakalım, önümüzdeki yıllarda Holi’den bir gece evvel başlayan Holika Dahan aktiflikleri ve Holi ne vakit kutlanacak: 

• 2024: Holika Dahan 24, Holi 25 Mart

• 2025: Holika Dahan 13, Holi 14 Mart

• 2026: Holika Dahan 3, Holi 4 Mart

• 2027: Holika Dahan 21, Holi 22 Mart

• 2028: Holika Dahan 10, Holi 11 Mart

Hint mitolojisinden kıymetli bir yere sahip olan Holi, baharın gelişinin ve kışın sonunun kutlandığı bir şenlik olmanın yanında düşünüldüğünden daha derin manalar taşır. 

Holi Şenliği birebir vakitte: Sevginin, mutlululuğun, affetmenin, kırgınlıkları bitirmenin, bağlantıları onarmanın, uygunluğun berbatlığa karşı zaferini sevgi ve bağışlayıcılıkla kutlamanın günüdür. Holi, toplumsal birleşmenin gerçekleştiği şenlikli bir gündür. Ayrıyeten bahar hasat döneminin da başlangıcıdır.

En esaslı ve eski geleneklerden biri olduğu varsayım edilen Holi Şenliği bir gece ve bir gün sürer. Şenlik boyunca pek çok farklı ritüel yerine getirilir ve kutlamalar renkli tozlar, dans, müzik, dua, lezzetli yemekler ve toplumsal birleşmeyi kapsayan aktiflik yapılır. İşte, en özel Holi kutlamaları: 

Holika Dahan

Holi kutlamaları, ‘Holika Dahan’ olarak isimlendirilen kutlamalar ile başlar. Holi’den bir gece evvel büyük bir şenlik ateşi yakılır. Merasim, ateşin etrafında toplanan insanların dualar etmesi ve müzikler söylemesiyle başlar. Bu klâsik ritüel, uygunluk ve kötülük ortasındaki çabayı sembolize eder.

Tören sırasında ateş başında toplanan beşerler; kendi içlerindeki kötülüklerin şeytan hükümdarı olduğuna inanılan Hiranyakaşipu’nun, kız kardeşi Holika’nın ateşte öldürüldüğü üzere yok edilmesi için dua ederler. Aslında böylelikle, yeterliliğin berbatlığa karşı zaferi için dua etmiş olurlar. 

Rangwali Holi

Gece başlayan kutlamalar, sonraki gün ‘Renk Festivali’ yani, ‘Rangwali Holi’ ile devam eder. 

Holi’nin en besbelli ve en çok bilinen özelliği olan ‘Renk Festivali’, insanların renkli tozlar ve su kullanarak birbirlerini boyamasıdır. Sokakların rengarenk boyanmasına neden olan tozlar, çoklukla doğal boyalar yahut Hindistan sokaklarında tezgahlarda satılan tozlar kullanılarak üretilir. Beşerler birbirlerini boyadıkları şenlik boyunca müzik ve dans eşliğinde çokça eğlenirler ve coşkuyla kutlama yaparlar.

Lathmar Holi

Bazı bölgelerde, ‘Lathmar Holi’ de Holi’nin bir modülü olarak bilinir. Her yıl Holi periyodundan düzenlenen şenliğe ‘Çubukların Bayramı’ ve ‘Renkli Azap Yürüyüşleri’ ismi da verilir. 

Lathmar Holi’de ekseriyetle bir haftadan fazla süren kutlamalar, sırasıyla ikiz Barsana ve Nandgaon kasabalarında yapılır. Bu yürüyüşlerde, bayanlar sopalar kullanarak erkekleri taklit eder ve onlara zararsız bir halde vururlar. ‘Holi of Sticks’, Hindistan mitolojisine dayanan ve bayanların gücünü kutlayan eski bir geleneğin kesimidir.

Holi kutlamalarında, aile ziyaretleri de yapılır. Müzik, dans, şenlik ve ziyafet eşliğinde geçen Holi, kutlamalarında dikkat çeken kimi ayrıntılar da vardır. 

Holi Kutlamalarına Özel Lezzetler: Gujhia

Holi kutlamalarında şenliğe tat katacak birçok özel tatlı ve lezzetli yemek hazırlanır. En ünlü Holi tatlısı ise ‘Gujhia’ ismi verilen ve hamurdan yapılan tatlıdır.

Gujhia, hamurun içine şeker, kuruyemiş ve çeşitli baharatlar konularak yapılır. Bölgesel olarak farklılık gösterebilen pek çok yiyecek ve içecek de şenlik boyunca tüketilir. 

Holi Şenliği Müzik ve Dansları 

Holi, müzik ve dansın büyük bir rol oynadığı bir bahar şenliğidir. Beşerler klasik müzik enstrümanlarıyla müzikler söylerler ve sokaklarda dans ederler. Renkli tozların ve suyun eşlik ettiği danslar, şenliğin coşkusunu ve sevincini artırır.

Holi, sözün tam manası ile herkesi bir ortaya getiren bir şenliktir. Farklı topluluklar ve toplumsal sınıflar ortasında birleşmeyi teşvik eden Holi kutlamaları sırasında beşerler ortasındaki toplumsal mahzurlar kalkar.

Holi şenliği, toplumsal manilerin ortadan kalktığı bir devir olarak kabul edilir. Bu müddet boyunca, beşerler ortasında hiyerarşi, makam yahut toplumsal statü farkı gözetilmez. Şenlikte herkes eşit olarak kutlamalara katılır ve toplumun her kesitinden insan birlikte eğlenir. Böylelikle toplumda dayanışma ve müsamaha teşvik edilir.

Holi Şenliği’nin köklerini incelemek için Hint mitolojisini ele almalıyız. Hint mitolojisinde kötülüklerin hükümdarı olarak bilinen Hiranyakaşipu, Hindu Rabbi Brahma tarafından ölümsüzlük ile ödüllendirilir. Bu ödül Hiranyakaşipu’yu vakitle küstah ve kibirli birine dönüştürür. Hiranyakaşipu, bir müddet sonra herkesin kendisine itaat etmesini ister. 

Hiranyakaşipu’nun oğlu Prablah ise babasına karşı çıkmaktadır. Ona itaat etmeyi reddeden Prablah, birçok defa babası tarafından öldürülmek istense de bir başka ilah olan Vishnu tarafından kurtarılır. 

Hiranyakaşipu, son olarak Prablah’ı kız kardeşinin kucağında uyurken yakmaya karar verir. Ama Holika, kardeşi Prablah’ı üzerindeki şal ile ateşten korur ve kendi ömrü kıymetine kardeşini yanmaktan kurtarır. Yangında Holika’nın ölmesi üzerine Hindu yaradanı Vishnu, Hiranyakaşipu’yu öldürür ve oğlu Prablah’ı onun yerine getirir. 

Holi Şenliğinin Spiritüel ve Mitolojik Önemi

Holi, Hindu mitolojisinde kıymetli bir yere sahiptir. Şenlikte, Prens Prahlad’ın makûs kalpli babası Hiranyakashipu’ya karşı ilah Vishnu’nun desteğiyle ve kız kardeşi Holika’nın müdafaasıyla kazandığı zafer kutlanır. 

Hint mitolojininde yer alan bu öykü, yeterlilik ile kötülük ortasındaki çabayı ve uygunluğun her vakit galip geleceğini sembolize etmektedir.

Gulal ismi verilen boyalarla tüm sokakaları renk cümbüşüne dönüştüren Holi’de renklerin manası da çok değerlidir. Her renk farklı bir mana taşır ve Holi gününde her dükkanda yahut sokak satıcılarında satılır. İşte, Holi Şenliği renklerinin manaları: 

• Kırmızı: Masumiyet, aşk ve tutku

• Yeşil: Güç, canlılık ve yaşam

• Mavi: Sakinlik ve ağırbaşlılık 

• Turuncu: Sevinç, memnunluk ve eğlence

• Sarı: Barış, özgürlük ve zeka

• Pembe: Merhamet, şefkat ve güven

• Mor: Sihir, gizem ve asalet

Holi, Hindistan ve Nepal’de kutlanan en renkli ve sevilen şenliklerden biridir. Yüklü olarak Hindistan alt kıtasında kutlanan Holi Şenliği, Hindistan Nepal’in yanı sıra Jamaika, Surinam, Guyana, Trinidad ve Tobago, Güney Afrika, Malezya, Birleşik Krallık, ABD, Kanada, Mauritius ve Fiji’de de kutlanmaktadır. 

Son yıllarda dünya genelinde kutlanmaya başlayan Holi, Avrupa ve Kuzey Amerika’nın birtakım bölgelerine de yayılmıştır.

Türkiye’de birinci defa 2016 yılında kutlanan Holifest, bugüne kadar İstanbul, İzmir, Ankara, Çanakkale, Antalya ve Samsun’da gerçekleştirildi. 

2017 yılından beri her yıl tertipli olarak kutlanan Holifest, bu yıl İzmir’de 29 Nisan tarihinde İzmir Arena’da; İstanbul’da ise 20 Mayıs’ta Life Park’ta düzenlendi. 

İki gün süren Holifest kutlamaları kapsamında 20 ve 21 Mayıs’ta Life Park’ta sevilen sanatkarlar konser verdi, şenlik Türkiye’de de renkli imajlara neden oldu. Gelecek yıl Holifest’in ne vakit ve nerede olacağı ise şimdi bilinmiyor. Ancak şenlik severler yılın en çok sevilen etkinliklerinden biri olan Holifest’i şimdiden heyecanla bekleniyor.

İşte, HoliFest 2023’ten manzaralar ????