Ortalarında Birinci Türk Direktör de Var! Üretimleriyle Başarılara İmza Atmış Bayan Direktörler

Gözetleme Kulesi, 11’e 10 Kala, Oyun, The Collector, Something Useful üzere üretimleriyle ismini hem Türkiye hem dünyada duyurarak değerli Türk bayan direktörlerden biri oldu. Direktörlüğünün yanı sıra senaristliği, yapımcılığı ve manzara direktörlüğü ile de başarılı işlere imza attı.

Kraliçe Lear belgesel sinemasında ise Mersin Arslanköylü tiyatrocu bayanların köy köy gezerek yaptıkları bir dizi performansın izini sürerek yenilikçi ve bayana yönelik bir eser ortaya koydu.

Brüksel’de fakir bir Yahudi ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Chantal Akerman, bayan gerçekliğini ve cinselliğini daha evvel hiç yapılmamış bir formda tasvir ederek jenerasyonunun en güzel direktörlerinden biri oldu. 

Filmleri, gerçekçilikle ve hassaslıkla harmanlayarak, bayanların gerçekte yaşadıkları ömürleri, ‘hoş görünmeyen’ ya da sinematik olmayan kısımları filtrelemeden sinemaya dönüştürdü. Je, Tu, Vilayet, Elle ve Jeanne Dielman üzere sinemalarda, cinselliğin plastik temsilleri ve bayanların gerçekliği hakkında hissettiklerini ve gördüklerini sinemaya aktardı.

1995 yılında Aşk Mevtten Soğuktur sinemasını ortaya koyan Gerede bu imaliyle ‘Altın Portakal’da en uygun direktör ödülü’nü kazanan birinci Türk bayan direktör. Başarılı yapıtlarına 1998’e kadar devam etti.

Bağımsız çağdaş sinemanın en güçlü seslerinden biri olan Claire Denis, özgün çekim biçimlerini birleştiren çok çeşitli sinema cinsleri ortaya koyan Fransız direktördür. Denis Fransa’da doğdu, lakin sömürge ve sömürge sonrası Afrika temalarının yanı sıra çağdaş Avrupa’daki hayatı ele alan çalışmalarını çok net bir halde etkileyen sömürge Fransız Afrika’sında büyüdü. 

Eşsiz yapıtlarının temel özelliklerinden biri, vücudun ve hareketin yerle ilgili olarak kullanması ve Beau Travail‘in ikonik kapanış sahnesi, U.S. Go Home veTrouble Every Day klasikleri gibi izleyiciyi hakikaten hipnotize eden sahneler yarattı.

İtalyan direktör Lina Wertmüller’in hayatı ve yapıtları, mübalağalı ton ve temalar barındırıyor. 

20. Yüzyılın kendilerine feminist diyen sinema direktörlerinden biri olan Wertmüler, ferdî, mesleksel ve politik hayatında normlara her vakit meydan okuyan bir ‘asi’ olarak anıldı. Sinemaları, varoluşsal yahut politik temaları canlandırırken bile eşsiz bir halde komik; bu nedenle de 1975’te Pasqualino Settebellezze yapımı için ‘En güzel Direktör Akademi Ödülü’ne aday gösterilen birinci bayan oldu.

Fransız müellif ve direktör Marguerite Duras hayatta kalmak için yazdı, okuyucularını kıssalarına yansıttı ve sinema aracılığıyla onlara daha fazla rehberlik etti. 

India Song ve Le Camion üzere bağımsız sinemanın mutlak başyapıtlarını yaratarak her vakit sinemaya ya da en azından sinemanın tüketim ve cümbüş odaklı taraflarına karşı çıktı.

Türk sinema tarihinin birinci bayan direktörlerinden olan Birsen Kaya birebir vakitte bu daldaki en üretken direktörlerden biridir. 

Yapımcı Halit Refik’e asistanlık yaparak girdiği sinema hayatında, şimdi daha 30’lu yaşlarına gelmeden 15 sineması ve 11 senaryoyu seyirciyle buluşturdu.

‘Cannes Sinema Şenliği’nin 71 yıllık tarihinde ‘Altın Palmiye’ mükafatını kazanan iki bayandan biri olan Jane Campion, birebir vakitte en yeterli direktör Oscar adaylığı verilen ikinci bayan oldu. Üçüncü uzun metrajlı filmi Piyano ile en uygun yepyeni senaryo kısmında ‘Akademi Ödülü’ sahibi oldu.

The Portrait of a Lady, iki Oscar aldı ve Kiwi direktörüyle daha sonra Emmy ödüllü Top of the Lake dizisinde birlikte çalıştığı Nicole Kidman ile iştirak kurdu. Çalışmaları ortasında John Keats’in biyografisi Bright Star ve 1999 Venedik Sinema Şenliği’nde yarışta prömiyeri yapılan Holy Smoke!, Campion ve yıldız Kate Winslet’a, Elvira Notari Mükafatını kazandırdı.

Türk sinemasının birinci bayan direktörü olan Cahide Sonku, 29 sinema sinemasında yer aldı ve birçoğunun çekimlerini de üstlendi. 

Fedakar Ana, Vatan ve Namık Kemal, Beklenen Şarkı üzere sinema sinemalarıyla hem ismini duyurdu hem de birçok bayana cüretiyle başkan oldu.

Ava DuVernay, birinci olarak Hollywood’da bir halkla bağlantılar firmasının kurucusu olarak başarıyı elde etti. 2014 yılında en âlâ sinemaya aday olan birinci Oscar ödüllü Selma‘yı yönetti. Netflix belgeseli 13. ile ABD hapishane sistemindeki sistemik ırkçılığı inceledi; bu imali Duvernay’e en uygun belgesel sinema kolunda ‘Akademi Ödülü’ adaylığı getirdi. Disney’in A Wrinkle in Time sinemasıyla, 100 milyon dolardan fazla canlı aksiyon sinemasının yanı sıra Oprah Winfrey’in ikinci defa direktörlüğünü yapan birinci siyahi bayan direktör oldu.

40’tan fazla kısmın hepsinin bayanlar tarafından yönetildiği bir dizi olan Queen Sugar adlı dramayı yarattı. Emmy ödüllü When They See Us, TV küçük dizilerinin altın standardı olarak kabul edildi.

Bulutları Beklerken, Araf, Güneşe Seyahat, Pandora’nın Kutusu gibi üretimlere imza atan başarılı direktör, bu filmleriyle Sundance Sinema Festivali’nde, Berlin Memleketler arası Sinema Festivali’nde ve San Sebastian Sinema Festivali’nde mükafatlar aldı. 

Ustaoğlu’nun sinemaları birçok farklı ülkede vizyona girdi ve şenliklerde gösterildi.

Monster, Patty Jenkins’i 2003’te eleştirel beğeni toplayan üretimi oldu. Pop kültürü fenomeni haline gelen Wonder Woman, Jenkins’in direktörlük koltuğundaki muvaffakiyetini kanıtladı. 

Wonder Woman 1984‘ün çıkmasıyla Jenkins, feminist alt tonlarla büyük bir gişe rekorları kıran bir sinema yaratmadaki yeteneğinin ve muvaffakiyetinin adeta altını çizdi.

Sahneye oyuncu, akabinde senarist ve yardımcı direktör olarak gelen başarılı Greta Gerwig’in, Little Women’ı ve Leydi Bird‘ü Oscar adaylığı kazandı.

3 Yaşından beri aktör olan Jodie Foster, 15 yaşında Robert De Niro’nun eski Deniz Piyadesinin karşısında Taxi Driver sinemasındaki rolüyle ‘Akademi Ödülü’ için aday oldu.The Accused ve Silence of the Lambs üretimlerindeki rolleriyle en uygun bayan oyuncu Oscar’ı kazandı.

30 yaşından evvel Little Man Tate ile sinema direktörlüğüne girdi.  Ayrıyeten Orange Is The New Black ile Emmy’ye aday oldu. 2013’te Cecil B. DeMille Mükafatı ve Hollywood Yabancı Basın Birliği’in hayat uzunluğu muvaffakiyet mükafatını aldı. Altın Küre’de ödül aldığı üretimleri 2021’de Moritanyalı takip etti.

Türk ve Fransız asıllı Ergüven, dünyaca tanınmış Türk direktörlerden. Mustang filmi büyük ses getiren üretimlerinden oldu. Sinema, oryantalist yapısıyla Batılı eleştirmenler tarafından çok beğenildi.

‘Cesar En Yeterli Birinci Film’, ‘Cesar En Güzel Özgün Senaryo’, ‘Goya En Güzel Avrupa Filmi’, ‘Fassbinder’ ödüllerininin sahibi oldu. ‘Yabancı Lisanda En Güzel Sinema Oscar’ına aday gösterildi. Ünlü direktör, The Handsmale Tale‘in iki kısmını de yöneterek ismini duyurmaya devam etti.