Ultimate magazine theme for WordPress.

Bir İniyor Bir Çıkıyor! Akaryakıt Artırımları Akaryakıt Motorin İstikrarını Bozdu Bu Artışlarla Bizi Ne Bekliyor?

0 77

Petrol, dünyanın en değerli güç kaynağı olmayı sürdürüyor. Yok fosil yakıtlar bitti, yok hibrit, nükleer, yenilenebilir güç derken alternatif üretimler yeniden bir petrol olamıyor. Gerek bir yatırım aracı olarak gerek de enflasyondaki ana girdilerde ekonomik olarak kimselere tacın vermeyen petrolde yıl başından bu yana oynaklık sürüyor. Herkesin bildiğini tekrar edelim: Savaş fiyatlaması bir de üretici ülkelerin merkezinde olmasından kaynaklı bir roket üzere çıkıp bir de çığ üzere düşerken, içeride de akaryakıt fiyatlarındaki oynaklık kurlarla kol kola girince bitmiyor. Son günlerde tekrar artış görülen akaryakıt ve motorin fiyatlarında bugün indirim haberi gelirken, geçmişte tasarruf hedefli dizele yönelim artık motorinin akaryakıttan değerli olmasıyla değişiyor mu? Açılan fark neyi tabir ediyor ve motorin neden öne çıkıyor gelin bakalım.

4 Ekim’de 23,1 TL olan motorinin litresi 1 haftada 28,5 TL oldu.

Bu artışın direkt enflasyon tesiri 0,4 puan olurken, dolaylı tesiri de olacak. ‘Ceteris paribus’ta yani başka her şey sabit kalsa da enflasyonda 1 haftada mazot artırımı tesir edecek. 

Motorindeki artış akaryakıta nazaran daha yüksek olurken, tıpkı tarihlerde 19,3 TL olan akaryakıtın litresi de 20,6 TL’ye çıktı. Motorinde artış bir haftada yüzde 23 olurken, akaryakıtta yüzde 6’da kaldı.

Bir tuhaflık mı var?

Birgün’de Ozan Gündoğdu’nun analizine göre, bu artırımların nedeninde 2 temel öge bulunuyor. Birincisi Brent petrol olurken, oburu de varsayım ettiğiniz üzere döviz kurları oluyor. 

Bu son haftada dolar yatay seyrederken, Brent petrolde yükseliş yaklaşık yüzde 2 oldu. Tuhaflık burada başlıyor. Petrol fiyatı yüzde 2 artarken, motorin yüzde 23, akaryakıt yüzde 6 artıyor. Nasıl mı?

Fiyatlar petrol ve döviz üzerinden hesaplanıyor. Fakat öbür etkenler de yok değil.

Akaryakıt, direkt petrol demek değil. İşlenerek akaryakıta dönüştürülürken, elektrik ve stok üzere maliyetler oluşuyor. Yani petrol ya da döviz oynamasa da artırım yeniden de gündeme geliyor. 

Bir de bunun taşınması var. Petrolün getirilip burada işlenmesi ya da akaryakıtın direkt alınması da maliyette belirleyici oluyor. Genelde akaryakıt yurt içinde rafinerilerde işlenirken, motorin büyük oranda direkt ithal ediliyor. Bu da enerji krizi içindeki Avrupa’dan enflasyonu da ithal ediyoruz manasına geliyor.

Motorin tüketimi azaltılabilir mi?

Direkt ithal edilen bir eser olduğundan, maliyetten tasarruf edilebilir mi? 

Otomobil Distribütörleri Derneği (ODD) bilgilerinde 2020 yılı birinci 9 ayında dizel araba pazar hissesi yüzde 40 olurken, bu oran 2022 tıpkı devirde yüzde 17 olmuş. 

Motorinde son 2 yıldır görülen değişim, araba satışlarını da etkilemiş. Küçülen bir pazar için yeni bir yatırım maliyeti de ne kadar rantabl tabi tartışılabilir. Bir de Avrupa’da da dizel arabalardan yeşil dönüşümle düşüş görülürken bunu yapmak var. 

Savaşın tesirlerine içeride kur baskısını ekleyen Türkiye’de akaryakıt krizi kısa vadeli görünmezken, toplumda nasıl bir karşılık bulmalı sorusu da sorulmuyor değil.

Petrol şoklarının yakın gelecekte de süreceği bilinirken, fiyatlarda resesyon beklentileri son aylarda tesirli olsa da savaş gerginliği yer yer yükseliyor.

1970’lerde yaşanan petrol şoklarında, Türkiye’de o devir iktisat idaresi yükselen dış açıklara dikkat etmediğinden büyük ekonomik krizler ve kronik bir enflasyonla sonuçlandı.

Şu periyotta de durum emsal olduğundan, güç fiyatlarındaki artış dış açığı da peşinde sürüklüyor. 

Cari açık yıllık 43 milyar dolara ulaşarak son 4 yılın rekorunu kırarken, Merkez Bankası rezervlerinde de açığın finansmanı için yeterlilik görülmüyor.

Bir de “winter is coming!” yani, turizm mevsimi kapanıyor, kombiler açılıyor. Biri gelirde azalma, oburu sarfiyatta artış.

Tabloya bakıp ‘sanatçı ne anlatıyor?’ diye düşünmeye gerek yok derdik ancak sanatçı seçime giden yolu çizmiş. Yani ana tema, büyümede yavaşlama hiç istenmiyor. 

Yine de piyasa dinamikleri yer yer kendi yolunu arıyor. Cari açığı kapatacak bir şey yapılmasa da piyasa bizatihi dengelenmeye çalışacak. Güç hariç ithalatta yavaşlama görülürken, büyüme yavaşlama ufukta beliriyor. Avrupa’nın zayıf talebi, PMI datalarında istihdam tarafı, stoklarda artış derken, TCMB’nin gerçek dal anketi ve bugün açıklanan sanayi üretim bilgileriyle cirolar kendi ayarlarını kendi yapıyor.

Mazot faturasını bir de çiftçi tarafı var.

Son 1 yılda 4 katına çıkan mazot fiyatları, bilhassa bir eserde öne çıkıyor. Mazot, buğday üretimi için en büyük ve kıymetli maliyet demek. Yani tarladan soframıza ekmek için motorin fiyatının ehemmiyeti burada da görülüyor. 

Gündoğdu’nun tahlilinde öne çıkan cümleler şöyle: 

İşsizlik, önümüzdeki günlerin en temel gündemi olmaya hazırlanırken, maliyet enflasyonu da stagflasyonu gündemde tutuyor. Toplumsal muhalefetin çiftçiye daha fazla odaklanacağı, işsizliği gündemine alacağı, ekmek fiyatlarını takip edeceği yeni bir periyoda giriyoruz.

Cevap bırakın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Cem Kotan - Kartal evden eve nakliyat - İstanbul eşya depolama - Knight Online GB - Bursa bulaşık makinası servisi - https://www.techapot.com/